Venezuela
.svg)
Venezuela（委內瑞拉）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka Venezuela, 8 00 N, 66 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 912,050 sq km（hangan na o Tg33） (knlbanga dxgal o 882,050 sq km, knlbangan qsiya o 30,000 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 30,912,302 hiyi. Gaga Caracas ka pusu alang paru, jiyax 5 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Venezuela ga wada sugan 24.50% ka dxgal qpahan, 52.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Nicolás Maduro, pnaah hngkawas2013 idas 4 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Wenejuela(委內瑞拉)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Wenejuela Poriwa Kohkwo (Kari Spain: República Bolivariana de Venezuela), splawa dha Wenejuela, kiya ka qnlhangan wa mniq Tuhunac Meyco tudaya na mtilux nniqun qnlhangan, kiya u wa tumal Tuhunac Meyco Qnlhangan Ryeynmong na qnlhangan uri. Sotu dha ka Karakas. Tuiwil u mslutuc dxral Kolombia, tunarac u msdalih Guyana, tuhunac ka mtayus Barzil. Mkngahu ucilung seyng u kiya ka knkan tudaya ucilung Caribbean mi tunarac daya Tasiyang tawyu, knbrawan niya u ya bay 2,800 km. Wenejuela u mndungus mi knou bay knluwanan mnudus niya, kiya ka tuiwil u dhuq tudu dwiyaq Antis, tuhunac u dhuq dxral rbuq Yamasyun, tunarac u dhuq yayung Awrinoko snkaku co ucong na nniqan dxral.
Hangan(名稱)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Hangan qnlhangan Wenejuela ka ‘Venezuela’ u balay bay pnyahan hangan dha pa snpeyyah kari Italy dungus niya u ‘Tiping Venice’, pusu niya ka snpeyyah Italy tansyeyncya Amiriko Weysbusi cida u mniq Langu Marakaypo qmita Sediq Tnpusu Meyco u mniq babaw qsiya sapah pawas ka alang dha. Alaw mkray ddiyun dha ka tuhunac Meyco, alaw iyux ptumal sediq msobay miyah pkrana hini, kiya ka mniq Oco dmudul hangan ‘Tiping Venice’ niyi, hiti balay daw wada so rmirih alang hiya ka hangan hiyi da. Quri so hangan Wenejuela na bukuy ‘Poriwa’ u, kiya ka kngkawas 1999 qnlhangan Wenejuela snburah keyngpo cida u nmalan dha kiya da, muda lmngelung dukuricu ingsyo Simong Poriwa.
Ri-s(歷史)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu tyawmu: Rikisi Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Mniq cbiyaw han, Wenejuela ka nniqan alang sediq India Alawak joku mi Caribbean joku. Kngkawas 1498, Kolumbus u wada sndiyal Wenejuela. Kngkawas 1522 cida, Spain u mniq Tuhunac Meyco na tu1 dxral qnlhangan dha Sinkaticu u kiya ka mniq nniqan dxral Wenejuela saya phiyu da. Kngkawas 1717 phiyu Sinjuynatahu qlhangan bukung cida, Wenejuela u wada bnkuwan mntrahuc na 1 sng.
 |
Malu qtan kman Sngkristowar | 聖克里斯托瓦爾夜景 |
|---|
Kngkawas 1810 idas 4 diyax 19 na kcka mn1 cngpyeyn, Wenejuela pa wada ptalax dndulan Spani, kiya mi mniq kngkawas 1811 idas 7 diyax 5 mndungus bay pkla kari dukuricu, binaw mccbu dukuricu ini so niyi mnqdu niya na; mniq bnsiyaq mkpiya kngkawas mccbu daw, qnlhangan Wenejuela pa hiti balay daw spuda Tuhunac Meyco niqan bay hnhangan niya dukuricu ingsyong Simong Poriwa ka mbiyax bay dmudul, mniq kngkawas 1821 cida balay bay dhuq mangal snrwanan Spain mndungus bay dukuricu. Dhuq kngkawas 1830 mnhdu, Wenejuela tuhuy Kolombia, Panama mi Ecuador na msdalih qnlhangan u mntna to bay mnBeyhing Kolumbia Konghkwo kana. Babaw niya Wenejuela u mniq kngkawas 1830 cida dukuricu phiyu qnlhangan, wada mkrhak ka Beyhing Kolumbia uri da.
 |
Pkla kari dukuricu Wenejuela na cyunsu cyangjn ka Pays. | 宣布委內瑞拉獨立的軍事強人派斯 |
.svg) |
Splawa qnlhangan Wenejuela. | 委內瑞拉國的國旗 |
Kngkawas 1830, mrdang ka Poriwa daw, Hosay Antongniaw Pays ka dmuwi biyax dmudul heytay mi pkla kari mplatac Beyhing Kolumbia dukuricu phiyu qnlhangan. Kngkawas 1831 cida Pays ka psdhuwan phiyu soto Wenejuela, muda cyangjn seyji, snpeyyah kcka nanaq ka qmriqu knciyuk hiya, kiya ka ini niya dhqi muda qmlahang ka pnluban Wenejuela quri pnluban quri qnlhangan icil mi keyjay uri, bukuy daw wada spoxun cngpyeyn. Peytro Kwar Ayskantong ka wada phyuwan rinji soto, kiya mi wada psdhu phiyu Wenejuela Konghkwo.
.svg) |
Splawa qnlhangan Wenejuela Konghkwo. | 委內瑞拉共和國的旗幟 |
|---|
Ana so wada phyuwan ka Wenejuela Konghkwo, binaw balay bay u ida ka uka tunux seyji, biyax qnlhangan u wisu diyun mpqlahang niya, mrrudu ka keyjay u krinah wada pqnaqah qnlhangan, mniq 2 kngkawas daw wada spuda Curian Kascu Kangtreyras ka dmudu cngpeyn mi wada mtuting mlixan soto, Kangtoreyras ka muda pssli seyhu, spuda knbaraw bipix qmlahang, Pawsotang ka rmading dmudul cngpyeyn, tbrinah mangal biyax qmlahang Dungan. Hiti balay daw mniq kngkawas 1859 pspuruq 5 kngkawas qnbsyaqan mccbu. Mccbu niyi u hiti balay u dndulan heytay Hwarkong ka wada mbiyax, wada spoxan ka konghkwo, Hwarkong ka muda pkla kari phiyu Wenejuela Hecongkwo, kiya mi snburah sndhu burah keyngpo, dmuwi pnwaya ryeynpang.
 |
5 kngkawas mccbu nanaq kcka qnlhangan dha nanaq ka Wenejuela. | 委內瑞拉五年內戰 |
.svg) |
Splawa Wenejuela Hecongkwo ka niyi. | 委內瑞拉合眾國的國旗 |
Mniq 19 th mi 20 th tubrah cida, qnbsiyaq bay ini pndungus ka seyji dha, mtdiyal seyji mi qringan mubung tucay seyji qmlahang. Kngkawas 1952 cida kwohwangbu bucyo ka Simnnes u spuda heytay muda psdhu hiya nanaq mangal rinji soto, spoxan dha ka Wenejuela Hecongkwo, phiyubiyax qnlhangan saya. Kngkawas 1958, mincu undo ka hiti balay pkiyux malix biyax hmtur heytay muda pddayak ddaun seyhu. Kndadax hiya cida, spuda seyngkyo muda rmirih biyax qmlahang cida heytay ka mincu seyhu.
 |
Qqiya ddiyun Teynskyo ka mniq klelu. | 街頭的天主教物品 |
| Mari 4 asu mccbu smnalu Spain Wayikayburoci huweycyeyn. | 購得4艘西班牙製瓦伊凱布洛級護衛艦 | |
 |
Cyeyyun sotu. | 首都捷運 |
Kngkawas 1998 cida wada mn1 mangal soto Wenejuela ka Uko Cawis. So kawas pnhyuwan soto ka hiya daw wada muda psbrahun smlu ka keyngpo, ida bay 5 kngkawas ka diyax iyax qpahun soto u wada prbangan 6 kngkawas da, malu lmutuc mntxal. Bukuy daw phiyu burah kokomin gikay, kwohuy u ida bay 2 ying pa wada pryuxun pnwaya 1 ying, spuda so niyi muda hmtur quri so dndulan hatay pay na smudal kwohuy. Kngkawas 2000 cida Uko Cawis u spuda babaw snbrahan keyngpo seyngkyo soto u ya bay 60% ka hyo mi tumn2 phyuwan soto Wenejuela.
 |
Gasoring kongyey. | 石油工業 |
|---|
Kngkawas 2006 idas 3 diyax 7, Wenejuela kokomun gikay wada muda knpriyux splawa qnlhangan mi mako qnlhangan, 7 ka pngerah splawa pa wada dha malan 1 mi knpriyux 8 ka pngerah, kiya mi mako qnlhangan tmalang dapa dmay mquri narac u brahan dha mquri iwil, Idas 12 diyax 3, muda knbeyhing seyngkyo soto cida ka Wenejuela, Uko Cawis u 63% ka hyo niya mi wada lmutuc mangal soto Dungan, kiya ka tumn3 mangal soto Wenejuela.
Kngkawas 2009 idas 2 diyax 15, spuda kongmin seyngkyo wada muda snburah smmalu keyngpo (67% ka mneytaq hyo ryu; smruwa hyo ka 54%, ini sruwa ka 46%), wada lixan ka pnwaya hhtur minsweyn bukung lmutuc mangal qpahun, srwanan dha kndadax kngkawas 2012 prading malu lmutuc qpahun soto ka Uko Cawis.
Kngkawas 2012 idas 10 diyax 7, muda knbeyhing seyngkyo Dungan ka Wenejuela, wada mangal 54.42% hyo mi mndungus lmutuc ngalan soto Dungan ka Uko Cawis, kiya ka tumn4 mangal soto Wenejuela ka hiya, binaw babaw 5 idas daw, alaw mnarux gang ka Cawis mi wada mrdang da, mnhdu 14 kngkawas qnlhangan niya.
Kngkawas 2013 idas 3 diyax 5, huku soto Nikuras Maturo ka phyuwan rinji soto. Kngkawas 2013 idas 3 diyax 8, Nikuras Maturo ka mndungus bay pkla kari phyuwan rmirih soto. Idas 4 diyax 14, Nikuras Maturo u 50.66% ka nangal niya hyo ryu mi mniq knbeyhing soto seyngkyo mangal soto, phyuwan soto Wenejuela.
Kngkawas 2014 idas 2 hantay pay ka dmudul knciyuk, smatang dha plixun soto ka Maturo, seyhu u pusa kari mipix hantay pay, wada knhbrawan ka mhuqil mi mluqah, ana dhuq saya u ini qhdu ka pnstrngan dha mtdiyal niyi nina.
Kngkawas 2019 idas 1, qnlhangan hatay pay ka Wenejuela Knkana Qnlhangan Rmirih Taykay pa wada pkla kari gicyo Huan Kwaito ka phyuwan rmirih soto, kiya ka snrdingan ttlayan jeyji dungan.
Ceng-c(政治)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Wenejuela u muru pnwaya ryeynpang soto cu, soto ka weynso qnlhangan mi pusu tunux seyhu, phiyu huku soto mpdayaw niya. Wenejuela Knkana Qnlhangan Rmirih Taykay u kiya ka kwohuy pa, spuda 165 hiyi pnpuwan pnwaya 1 ying cu na cikwan phiyu waya, knbeyhing bay sngtang kwohuy saya u Mincu Dantay Mtqiri Handay Kaygi, kiya ka tang mangal biyax qmlahang qnlhangan Wenejuela Pskingal Qmlahang Syakay Cuyi Tang pusu na balay hantay tangpay. Soto Wenejuela saya ka Nikuras Maturo.
Cyun-su(軍事)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu tyawmu: Cyunsu Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Heytay Wenejuela saya u ya bay 12 knbkiyan, muda yiwuyi hmrinas 2 kngkawas pnwaya heytay cu. Quri so brah balay cyunsu Wenejuela u mquri Amirika mari F-16 skoki mccbu uri, binaw saya u tuhuy Russia pkmalu, smquri Amirika u so kmciyuk ka hniwan dha, kiya u ini pstuq pnluban dha cyusu mawyi quri qnlhangan Oco.
Ti-ri(地理)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
|---|
Pusu tyawmu: Lnlingay nniqan Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Qnlhangan dha u wa mniq tudaya ticyo, tudaya cutaw, knkana dxral qnlhangan u mnmtilux knkkarac, tudaya u msdalih ucilung Caribbean mi Tasiyang, tunarac u msdalih Guyana, tuiwil u mslutuc dxral Kolombia, kiya u mniq nganguc ucilung Wenejuela pa niqan Aruba, mnNetherlands Antiryeys (tndxral qnlhangan mnNetherlands mnniq ucilung nganguc icil) mi Cyeynrida mi Tobago tawyu pangkwo. Sotu ka Karakas u trduwan asu mkngahu ucilung, kiya ka knbeyhing bay alang mkbrnux knkana qnlhangan uri.
Spuda kngkawas 2016 idas 4 diyax 18 pkla tu6224 bnkuwan tukubeycu pnklanan patas seyhu, snpeyyah kngkawas 2016 idas 5 diyax 1 cka rabi 2:30 prading knpriyux snpngan diyax pnwaya qnlhangan ka Wenejuela, smatang tblayaq dmuwi pnrdaxan ida nkiya, ptbalayini ttuku deyngki. So kiya u wada dha hdlun 30 pungkang ka diyax dha Wenejuela saya, diyax snpngan dha Wenejuela pa snpeyyah ida niya UTC-4.5 knpriyux UTC-4, msthiyaq snpngan diyax Greenwich 4 jikang, spngan diyax Wenejuela. Tndxral Wenejuela pa pusu balay wa mniq tuiwil 4 cyu, mnniq kngkawas 1965 mi kngkawas 2007 knpriyux pnwaya spngan diyax. Saya u uka diyax rrbawan.
Sing-ceng cyu-hwa(行政區劃)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
|---|
Pusu tyawmu: Singcng cyuhwa Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knkana qnlhangan 1ci singcngcyu Wenejuela u kiya ka knkana 23 co, 1 sotu tukubeycu cyu, tuhuy 1 pnspuwan 72 tawyu Caribbean na tndxral ryeynpang. Kiya ka psnakan trahuc niyi:
· Ryeynpang cyu (Kari Spain: distrito capital，ISO 3166-2 rmirih banggo ka VE-A).
o Yamasyun co（Amazonas, ISO 3166-2 rmirih banggo ka VE-Z）
o Ansoatogi co（Anzoátegui, ISO 3166-2 rmirih banggo kaVE-B）
o Apure co（Apure, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-C）
o Ararua co（Aragua, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-D）
o Barinas co（Barinas, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-E）
o Boliwar co（Bolivar, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-F）
o Karabobo co（Carabobo, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-G）
o Kohodos（Cojedes, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-H）
o Amakuro Sankaku co（Delta Amacuro, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-Y）
o Falkong co（Falcón, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-I）
o Gwariko co（Guárico, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-J）
o Lara（Lara, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-K）
o Merida co（Mérida, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-L）
o Miranda co（Miranda, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-M）
o Monagas co（Monagas, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-N）
o Burah Aayspata co（Nueva Esparta, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-O）
o Potugesa co（Portuguesa, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-P）
o Sukre co（Sucre, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-R）
o Tacira co（Táchira, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-S）
o Trusilo co（Trujillo, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-T）
o Wargas co（Vargas, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-X）
o Yarahuy co（Yaracuy, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-U）
o Sulia（Zulia, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-V）
· Mndxral Ryeynpang（dependencia federal, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-W）
o Mndxral Ryeynpang（Dependencias Federales de Ultramar）
· 聯邦區（西班牙文：distrito capital，ISO 3166-2代碼為VE-A）
· 州（estados）
o 亞馬孫州（Amazonas，ISO 3166-2代碼為VE-Z）
o 安索阿特吉州（Anzoátegui，ISO 3166-2代碼為VE-B）
o 阿普雷州（Apure，ISO 3166-2代碼為VE-C）
o 阿拉瓜州（Aragua，ISO 3166-2代碼為VE-D）
o 巴里納斯州（Barinas，ISO 3166-2代碼為VE-E）
o 玻利瓦州（Bolivar，ISO 3166-2代碼為VE-F）
o 卡拉沃沃州（Carabobo，ISO 3166-2代碼為VE-G）
o 科赫德斯州（Cojedes，ISO 3166-2代碼為VE-H）
o 阿馬庫羅三角洲州（Delta Amacuro，ISO 3166-2代碼為VE-Y）
o 法爾孔州（Falcón，ISO 3166-2代碼為VE-I）
o 瓜里科州（Guárico，ISO 3166-2代碼為VE-J）
o 拉臘州（Lara，ISO 3166-2代碼為VE-K）
o 梅里達州（Mérida，ISO 3166-2代碼為VE-L）
o 米蘭達州（Miranda，ISO 3166-2代碼為VE-M）
o 莫納加斯州（Monagas，ISO 3166-2代碼為VE-N）
o 新埃斯帕塔州（Nueva Esparta，ISO 3166-2代碼為VE-O）
o 波圖格薩州（Portuguesa，ISO 3166-2代碼為VE-P）
o 蘇克雷州（Sucre，ISO 3166-2代碼為VE-R）
o 塔奇拉州（Táchira，ISO 3166-2代碼為VE-S）
o 特魯希略州（Trujillo，ISO 3166-2代碼為VE-T）
o 瓦爾加斯州（Vargas，ISO 3166-2代碼為VE-X）
o 亞拉奎州（Yaracuy，ISO 3166-2代碼為VE-U）
o 蘇利亞州（Zulia，ISO 3166-2代碼為VE-V）
· 聯邦屬地（dependencia federal，ISO 3166-2代碼為VE-W）
o 聯邦屬地（Dependencias Federales de Ultramar）
Pusu Alang Mkbrnux(主要城市)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
 |
|---|---|
| Qtan kman Sotu Kakas. (首都卡拉卡斯夜景) | Alang mkbrnux Poriwa na Nanguc dxral Poriwa. (玻利瓦城的玻利瓦廣場) |
· Karakas（Caracas）
· Marakaybo（Maracaibo）
· Walunsia（Valencia）
· Basaylongna（Barcelona）
· Lagwaira（La Guaira）
· Lakrus trdu asu（Puerto La Cruz）
· Kumana（Cumana）
· Merida（Merida）
· Koro（Coro）
· Baqisimeto（Barquisimeto）
· Sngkristowal（San Cristobal）
· Mesaydes（La Mercedes）
· Ayltigre（El Tigre）
· Maturin（Maturin）
· Tukupita（Tucupita）
· Boliwacng（Ciudad Bolivar）
· Ayakuco trduwan asu（Puerto Ayacucho）
· Atawapo mkngahu yayung Fernando（San Fernando de Atabapo）
· 卡拉卡斯（Caracas）
· 馬拉開波（Maracaibo）
· 瓦倫西亞（Valencia）
· 巴塞隆納（Barcelona）
· 拉瓜伊拉（La Guaira）
· 拉克魯斯港（Puerto La Cruz）
· 庫馬納（Cumana）
· 梅里達（Merida）
· 科羅（Coro）
· 巴基西梅托（Barquisimeto）
· 聖克里斯托瓦爾（San Cristobal）
· 梅塞德斯（La Mercedes）
· 埃爾蒂格雷（El Tigre）
· 馬圖林（Maturin）
· 圖庫皮塔（Tucupita）
· 玻利瓦城（Ciudad Bolivar）
· 阿亞庫喬港（Puerto Ayacucho）
· 阿塔瓦波河畔聖費爾南多（San Fernando de Atabapo）
Cing-ci(經濟)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Babaw kngkawas 2010 mqraqil keyjay Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu tyawmu: Mqraqil Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kngkawas 2012 jidayi puting hiti Cawis dhuq Matiro ka phiyun dhuq cida, wada kasi putting ka keyjay Wenejuela. Duma pusu niya pa alaw wada mlih ka neydang pusu gasoring kana qnlangan, kiya ka wada mlih uri ka nngalan cuko Wenejuela, qnlhangan daw uka brahan mhal ddayaw quri qnbliqan sediq qnlhangan mi snliqan mi cinko qqiya uri, wana spuda ini sangay insacu pila miyah pttuku ini baka keyjay. Kingal uri u, qnbsyaqan quri sntama cinko qqiya mi so mpudu doriq ciyey kwoyohwa, wada pkmlih biyax sntrngan mqraqil keyjay, snturung uxay balay na seyhu huyryu mi snbalay sucang na qqiya ka pnsneydang seyhu, mada mkmlih ka kmsalu lnglungan, hbaraw balay ciyey u wada thtur smmalu qqiya. Snturung so mtqiri mqraqil ka tonghwo pongcang mi mqraqil keyjay, uka biyax tnbrinah qnrqilan uuda niyi ka seyhu, wada balay so snturung uka qqiya sbari ka cawsu. Syakay uka qpahun ryu ka mkala mi wada so ini psblayaq ka nniqan kndusan sediq, knkana lnlingay keyjay u kndadax kngkawas 2015 daw prading mtuting mnaqah.
Jen-ko(人口)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]| Knhbrawan hiyi sediq Wenejuela委內瑞拉人口數量 | |||
| Kngkawas年份 | Kbkuy knbkiyan sediq百萬人 | ||
| 1971 | 11.1 | ||
| 1990 | 19.8 | ||
| 2009 | 28.4 | ||
| Pnyahan: OECD/Qnlhangan Ginghang.來源：OECD/世界銀行 | |||
Knluwanana joku(種族結構)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knhbrawan hiyi sediq Wenejuela pa hbaraw bay llutuc knou kluwanan, kcka niya u sediq Maysti ka hbaraw balay, pnsnakan kkluwanan niya u sediq Maysti ka 68%, sediq bhuway 21% mi sediq Ahurika ka 10%, kiya mi Sediq Tnpusu Meyco u wana balay 1% knhbrawan kiya.
Ttgsa(教育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kyoiku Wenejuela pa psnakan kyoiku mpuyas brah, kyoiku lxayan, kyouku tukcka mi kyoiku tubaraw. Spuda pnwaya “Pnwaya Pnsliyan Kyoiku”, Wenejuela u snpeyyah kyoiku mpyas brah dhuq kyoiku tukcka ratuc iyax niya u muda yiwu kyoiku, kndadax kngkawas 6 dhuq kngkawas 15 na ratuc mpuyas ssediq u ini ngali pila mtmay sapah pyasan splahang qnlhangan, tumal pnko kyoiku. Qnlhangan u niqan biyax pndungus quri qpahun spsbalay mi splutuc muda smluhay kyoiku. Spuda snpuwan seyhu, kngkawas snlhayan 2005 dhuq kngkawas snlhayan 2006 uknkana u niqan 1,010,946 hiyi laqi tiring tumal kyoiku mpuyas brah, knhbrawan hiyi tumal muyas kyoiku lxayan u 4,885,779 hiyi, tumal muyas kyoiku tukcka u 671,140 hiyi.
Kngkawas 1998, mkla mita patas rudan sediq Wenejuela pa dhuq 91.1%. Kiya u dhuq kngkawas 2008 cida, mkla mita patas ryu u mkala dhuq 95.2%. Dhuq kngkawas 2005 cida, mnuyas ryu pyasan laqi tiping u 91%, mnuyas ryu pyasan liqi tukcka u 63%.
Tubaraw slhayan muyas ciko.(高級學術機構)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]· Pyasan Tubeyhing Congyang Wenejuela (Kari Spain: Universidad Central de Venezuela; slxan lmawa: UCV).
· Pyasan Tubeyhing Sulia (Kari Spain: Universidad del Zulia, slxan lmawa: LUZ).
· Pyasan tubeyhing Karabobo (Kari Spain: Universidad de Carabobo; slxan lmawa: UC).
· Pyasan Tubeyhing Simong Poriwa.
· Pyasan Tubeyhing Burah Esparta (Kari Spain: Universidad Nueva Esparta; slxan lmawa: UNE).
· Pyasan Tubaraw Kwanri Keyngkyo Sweyweyn (Kari Spain: Instituto de Estudios Superiores de Administración; slxan lmawa: IESA).
· Pyasan Tubeyhing Andres Beyo Teynskyo (Kari Spain: Universidad Católica Andrés Bello; slxan lmawa: UCAB).
· Pyasan Tubeyhing Lisandro Alwarado (Kari Spain:西班牙語：Universidad Centroccidental Lisandro Alvarado; Kari Spain: UCLA）
· Pyasan Tubeyhing Andes (Kari Spain: Universidad de Los Andes; slxan lmawa: ULA).
· Pyasan Tubeyhing Margarita (Kari Spain: Universidad de Margarita; slxan lmawa: UNIMAR).
· Pyasan Tubeyhing Tuhuy (Kari Spain: Universidad Metropolitana; slxan lmawa: UNIMET).
· Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Tacira Sslhayan (Kari Spain: Universidad Nacional Experimental del Táchira; slxan lmawa: UNET).
· Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Poliwa Slhayan Biyax Ucwang Rikong (Kari Spain: Universidad Nacional Experimental Politécnica de la Fuerza Armada Bolivariana; slxan lmawa: UNEFA）
· Pyasan Tubeyhing Pnstlatac Slhayan Kyoiku (Kari Spain: Universidad Pedagogica Experimental Libertador; slxan lmawa: UPEL).
- Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Snlhayan Rikong “Antonio Hosec Sukkre” (Kari Spain: Universidad Nacional Experimental Politécnica "Antonio José de Sucre" ; slxan lmawa: UNEXPO).
· 委內瑞拉中央大學（西班牙語：Universidad Central de Venezuela；簡稱：UCV）
· 蘇利亞大學（西班牙語：Universidad del Zulia，簡稱：LUZ）
· 卡拉沃沃大學（西班牙語：Universidad de Carabobo；簡稱：UC）
· 西蒙·玻利瓦大學
· 新埃斯帕達大學（西班牙語：Universidad Nueva Esparta；簡稱：UNE）
· 高級管理研究學院（西班牙語：Instituto de Estudios Superiores de Administración；簡稱：IESA）
· 安德烈斯·貝約天主教大學（西班牙語：Universidad Católica Andrés Bello；簡稱：UCAB）
· 利桑德羅阿爾瓦拉多大學（西班牙語：Universidad Centroccidental Lisandro Alvarado；簡稱：UCLA）
· 安第斯大學（西班牙語：Universidad de Los Andes；簡稱：ULA）
· 瑪格麗塔大學（西班牙語：Universidad de Margarita；簡稱：UNIMAR）
· 都會大學（西班牙語：Universidad Metropolitana；簡稱：UNIMET）
· 國立塔奇拉實驗大學（西班牙語：Universidad Nacional Experimental del Táchira；簡稱：UNET）
· 國立玻利瓦武裝力量實驗理工大學（西班牙語：Universidad Nacional Experimental Politécnica de la Fuerza Armada Bolivariana；簡稱：UNEFA）
· 解放者實驗教育大學（西班牙語：Universidad Pedagogica Experimental Libertador；簡稱：UPEL）
· 「安東尼奧·何塞·蘇克雷」國立實驗理工大學（西班牙語：Universidad Nacional Experimental Politécnica "Antonio José de Sucre"；簡稱：UNEXPO）
Way-cyaw(外交)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu tyawmu: Waycyaw Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pnluban dha Cyoka minkoku.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu tyawmu: Pnluban Cyoka Minkoku mi Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Wenejuela u mnniq kngkawas 1941 tuhuy Cyoka Minkoku psdhu phiyu pnluban waycyaw, binaw mniq kngkawas 1974 idas 6 diyax 29 daw wada ptalax pnluban da.
Pnluban dha Cyoka Jnmin Konghkwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu tyawmu: Pnluban Cyokoku Jnmin Konghkwo mi Wenejuela.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Knama tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo cyeyncyaw mniq kngkawas 1974 idas 6 diyax
28 ha, so kusun daw wada pstuq ptalax Cyoka Minkoku dhuq saya da.
Pnluban dha Kolumbia.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kngkawas 2019 idas 2 diyax 23, soto Wenejuela Maturo u ini qqaras seyhu Kolumbia u dmkuh rinji soto Kwaito mi hantay pay pquri dmayaw jntaw qnlhangan Wenejuela, pkla kari pstuq pnluban dha.
Pnluban dha Paraguay.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kngkawas 2019 idas 1 diyax 10, soto Paraguay Mario Abuc Peynits ini qqras soto Wenejuela Matiro smliq pnwaya lmutuc phiyun soto dungan, kiya u pkla kari pstuq ptalax pnluban dha.
Pnluban dha Amirika.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Amirika mi Wenejuela u mnmkmalu bay pnluban dha han, binaw mniq kngkawas 1999 cida phyuwan soto ka Sehuy tang Uko Cawis daw, wada kndudul pqnaqah ka pnluban dha da.
Kngkawas 2019 idas 1 diyax 23, soto Wenejuela Maturo u ini qqaras Amirika dmkuh rinji soto Kwaito mi dhantay pay, kiya ka wada pkla kari pstuq ptalax pnluban dha. Quri so niyi u muda cmiyuk kari uka biyax muda dmudul ddaun niyi ka Maturo, kiya mi lmutuc tuhuy dndulan rinji seyhu Kwaito muda pnluban waycyaw. Idas 8 diyax 28, Amirika kwouweyn mniq Kolumbia sotu Pokota phiyu ‘Wenejuela Suwu (Venezuela Affairs Unit, VAU)’, spuda Amirika mniq Wenejuela rinji taipan Story (James Story) ka seykining.
Pnluban dha Coseyng Mincu Cuyi Jnmin Konghkwo.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Wenejuela u mniq kngkawas 2019 idas 8 diyax 21 mniq Coseyng sotu Pingjang phiyu tasukwan.
Ti-yu(體育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pangcyo ka Wenejuela ryosing balay tiyu undo uri, tndxral hiya u hbaraw bay sediq
Wada Amirika Cupang Taryeynmong pkrana kdusan dha, kiya ka Amirika Cupang Taryeynmong tu2 knbeyhing na mpsboru pnyahan qnlhangan icil (Dominican ka tu1 hbaraw bay). Wenejuela u niqan cuyey pangcyo ryeynmong uri. Kngkawas 2006, wada 6:0 mbiyax Knbeyhing Pnsung Pangcyo Ucilung Caribbean Ici bang ka dhiya. Kngkawas 2010 Knbeyhing Pnsung Pangcyo Ucilung Caribbean u mpniq Wenejuela Makrita taw pnsung. Psdkanun so duma qnlhangan Tuhunac Meyco pa, mtur boru mniq Wenejuela u ini dha hari kuxi kiya, Kiya ka ini hari kbiyax kcka qnlhanga Tuhunac Meyco Mtur Boru Syeyhuy, uxay balay mntxan mnetur Qnlangan Pey cweysayco, binaw so niyi hari daw wada mbiyax balay da, hayo mpmtur boru dha ka Huan Arangko mnetur boru Tcyamnsingkra Tpaho cyuropu.
Pnyahan pnatas(參考資料)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]- CIA
- 外交部
- Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
- List of current heads of state and government