Thailand

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Thailand.svg
Kwoci Taykwo(泰國國旗)
Sapah tikung Mahatay, hwosyang ga Sukotay risu kongyen
Knkawas 1864, Naporung-sansu saan na ptqita Hongtan-payru kong ka mptkari Senro.
Yingra‧Cinnawa we, mqedil tgplaale ba ptloongan congri nTaykwo.
Yifo-su
Swang-rong-su
Rrnguwan seediq prigo, rcilung paru Antaman
Riso weewa hari nTaykwo we, ga gmhuwe rrdan ma mptgea
Laqi mqedil alang lmiqu daya hhreyan hido na Taykwo.
Laqi hani smtama Focyaw
Laqi muuyas kingal tase
keeki Kongci
Tay-su caw-cinpen-fun
Tay-su swanra-tang
Tapaw-cujo pan-cawhwan
Tay-su swanra-tang ware
Niqan ba ngayan na kwoci ka
Ali paha camo qaiya
Ali paha camo qaiya
Ali mccuwaq qsiya
Ali mccuwaq qsiya

Thailand(泰國)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Hwehwa na Tacunghu  coping na Yehannisu‧Wunpang knkawas 1665
Knkawas 1685, qmita bungan hido ka idas Naray-wang daka Fakwo Yesu hwesu so Hwahuri.
Hwehwa na Fakwo ka Naray-wang
Yifosu pnheyu na knxelan Ratanakosin
Knkawas 1897, suupu pasing Ayar‧Aykosaykong ka Rama-tg5 daka Orosu Nikura-tg2
Kndalax knkawas 1855 betaq knkawas 1916 “Paysyang-ci” na Taykwo kwoci.
Knkawas 2003, msterung APEC ka congtong na Orosu Foramiar‧Pucing daka Taylwo congri Tasin‧Cinnawa.
Pumepong ka cyosu-wan nTaykwo ka wada mgedang, kuxul ba seediq alang daha
Kwo-hwe na Taykwo
Sslmaqan hei tnsapah hwang-cya na kwo-wang Rana-tg9.
Taykwo nii we, tg1 eguw riyung gnbrigan na paye bobo dheran nii.
Riming-su ka ga meniq ggqiyan hido yayung Cawpiye Manku hiya.
Risu cungsu na Ayitoye
Ri-kari
Panan-ci kari
Cing mukwa sara
Pnseegan Taycen Manku
fufun nTaykwo

Gaga kska Yacow ka Thailand, 15 00 N, 100 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 513,120 sq km(hangan na o Tg51) (knlbanga dxgal o 510,890 sq km, knlbangan qsiya o 2,230 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 68,200,824 hiyi. Gaga Bangkok ka pusu alang paru, jiyax 5 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Thailand ga wada sugan 41.20% ka dxgal qpahan, 37.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.60% na.

Kwohwey.(國徽)

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Vajiralongkorn, pnaah hngkawas2016 idas 10 jiyax 13pnrajing kmlawa klwaan.

Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Taywang-kwo(kari Taykwo:ราชอาณาจักรไทย,kari Lating hnlidan hwangcya:Ratcha-anachak Thai) we, alang syuncu-risen quri Tongnanya, Manku ka tunux alang daha ma, alang tgparu bale. Quri hhreyan hido dheran nTaykwo we, Ryawkwo ma Cenpucay, quri hunac na we Senrowan ma Maraysiya, quri ggqiyan na hido we, Menten ma rcilung paru Anta, alang kingal mnugaya ba pheyu Tongnanya kwocya sehwwe ka dheya.

Ri-su(歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Alang Taykwo nii ge, ye ba kndalax prading cypsuci sutay beyaq knxelan ckceka na(kndlaxun saya smepu de wada 50 wannen ka 100 wannen di) de, tena niqan seediq meniq hiya di. msrapiq b aka kutay-wunming nTaykwo nii. ye ba berah na 5000 knkawas saya, quri daya nTaykwo ka Pancing() hiya we tena mremux Cingtongci sutay di.

Sukotay wangkwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Alang Sukotay nii we qlhangan seediq Ciwa(seediq Kawwmen) han, cbeyo cbeyo ka uka ppatis han we, so hari mesa sunghwa ingsyong daha Paman-wang(King Phra Ruang) ka pnheyu Sukwotay nii, laqi na Cyana nisun daka laqi na kingal kwowang ka heya, niqan ba knklaan na ma ssapuh na, kuxul bale kana seediq. Knkawas 1208 ka mgKwowang ka heya, prading ka  Sukwotay cungcen di, ani si kari na dmtpatis we mesa hii, knkawas 1238, daha mdudul supi ka kn-Pangkorantaw ma kn-Pomong, wada mbeyax turi, pheyu Sukotay wangkwo, ngalan daha suriing-Torohan ka Pangkorantaw(King Sri Intratit), heya ka plaale ba tloong tloongan Taywang.

Ayitoye wangkwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pncbuwan cenga alang Narisen daka Mingcisuwa  pncbuwan Senro(knkawas 1584 betaq knkawas 1593)

Ayitoye wangkwo nii ge, pnhyegan Ramateputi(Ramathibodi) knkawas 1351. Ngayan na bale Ramateputi nii we Utong(U Thong). Ayitoye wangkwo nii de, kmulu supi na Taycu, Mongcu ma singcung na Kawmen, kana sangye na Hwajen.

Naray-wang qmlahang ciida ka Ayitoye-wangkwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

17 suci betaq 18 suci we, alang mbeyax Tongnaya ka Ayitoye-wangkwo nii, mbbari qyqeya daka laalang Owco. Naray-wang ciida, mqrepiq bale ka waycyaw na Ayitoye-wangcaw. Ciida we smparu qmita mbbaruy ka Ingkwo ma Fakwo duri. Knteetu mosa rmigo Senro ka seediq Ingkwo. Smruwa cuyo mawyi ka Naray-wang.

Kingal duri we, ssalu na hwangcya-cwantwe ka dheya, mbbari qyqeya daka Yaco. Ciida, Roma cyawhwang ma kwowang nFako ka Ruisu-14, smkagul mpgarang kari nIngkwo mosa qmita hiya. So ka dmpgarang kari nii we, paru ba dnyagan na quri ttgesa ma qqita mnarux Ayitoye-wangcaw.

Menten Kongpan-wangcaw.

Tun’uri wangkwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 1767, kmremux Senro ka Menten Kongpan-wangcaw, wada na poxun pkuuka ka Ayitoye-wangkwo. Tasin we kmulu kingal supi so ssiyo rcilugn Tongnan, kmciyuk qnlhangan Menten. Ini qbsiyaq, mccebu ka Cingcaw daka Menten, supi Menten ka mneniq Ayitoye hiya de, kbberih alang daha mosa ppuurung supi Cingcaw, ciida dige knbukuy mosa kmremux mangal Ayitoye ka Cungcaw. Ani si ado ka mnccebu, so hari hnrahan ka Ayitoye ma uka ani maanu, kika ini eniq hiya ka Tasin, mosa pheyu alang Tun’uri.

Tloong tloongan kwowang ciida ka Yasin we, wada skngalan mangal ka laalang tnaanak ma, wada ini baka ka nyahan kmremux dungan ka Menten, ngalan n aka dheran quri Cingmay. Wada na hii ngalan kana ka Naran, Wansyang, Rangporapang, Canpasay ma, pgeeluk Cenpucay daka Juwancu na Taye.

Ratanakosin wangkwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Bobo na de, Rama-yisu ka wada mangal cungcen, phyegan na Manku ka alang pqlahang, Cariko-wangcaw kesun daha(Manku-wangcaw). Splawa na ka ltlutu na Ayitoye-wangcaw, psliyun na patis ramacen wada mgedang nyahan kmremux Menten. Pheyu sapah tikung Yifosu ma, kana sapah ssaun daha pstikung.

Manku-wangcaw na Rama tg4 kwowang(peeyah knkawas 1851 betaq knkawas 1868), prading kwo-cya kay-fang cung-co, betaq Curasyangkong tg5 kowang(Rama tg5 kwo-wang kesun daha duri, peeyah knkawas 1868 betaq knkawas 1910) muyu ndaan sifang kwocya, moda knpriyux eguw ba ooda Manku-wangcaw, smbale kaalang meyah qmlahang dheya. Wada na laxun ka dmanga krinuc, knbgurah smmalu ulueluw, pheyu sapah pyasan bnarah ma, psaun na muuyas Oco ka laqi daha muuyas.

Betaq ba pqhedu 19 suci, Ingkwo daka Fakwo we mangal smmalu cuming-ti Senro hiya, meniq quri hhreyan hido hii ka Ingsu Ingtu cuming-ti na Ingkwo, meniq quri ggqiyan hido hii ka Intu-cuna cuming-ti nFakwo. Knkawas 1896, pteetu patis kesun “Kari quri ddheran nSenro”, Senro nii ka dheran ckceka na daha cuming-ti; bobo na ka knkawas 1904 dige, ptuayus qqlhangan daha ka Ingkwo ma Fakwo: quri hhreyan na tayung Cawpiye we, qqlhangun na Ingkwo ma, quri ggqiyan hido we, qqlhangan na Fakwo. Ani naq uxe cuming-ti na dheya ka Senro we, niqan ka nriqan na dhyaan duri.

21 suci[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 2011 idas 7 ali 3, Wetaytang lnekuh Takosin ka wada mangal senci, dheya ka dmudul alang dungan. knkawas 2014 idas 5 ali 7, congri nTaykwo ka Yingra‧Cinnawa we, ado wada smeeliq gaya daha ppaha misucang daha kwocya nacen weyen-hwe misu-cang ma, wada spooda Taykwo senfa malix tloongan na congri.

Knkawas 2013 idas 10 ali 30, cayye-tang na Taykwo ka Mingcu-tang(Democrat Party) kmciyuk cunghu, ali 31 de tmutuy fan-toso-an ma, msseli Sansun(Sam Sen) teru Manku hiya. Mesa ka dheya nii, toso-an na Takosin‧Cingnawa ka gmnruus mangal pila we, pkuuka qnquwan na, pqdeun na ka mdooda alang ucuicl ma meeyah kbberih Taykwo. Idas 11 ali 11, canyi-yen daha we ini sruwa pooda toso-an nii, ani si ini keelih ka seediq meyah su-we kang-yi hiya dungan.. Knkawas naq ciida ka idas 12 ali 9, cong-ri daha Yingra‧Cinnawa we, wada na spaalix ka kwohwe, kraman pooda ta-sen knkawas 20014 idas 2 ali 2, ani si ini sruwa ka fantwe-pay, su-we kang-yi naq hiya dungan, eyux daha malix ka Yingra‧Cinnawa, smalu jenming-yihwe.

Knkawas 2014 idas 5 ali 20, paha oda ceyen-fa. Ru-cyun cong-suring Taykwo ka Parayi dmoi cung-cen, suupu qbsuran supi ka Parayi nii spooda na trebi paha kari mdoi cungcen, ma, rmengo mesa ptblayun miyan ka kndrudu alang, peeyah knkawas 1932 ge, maha 12 ka so nii cung-pen supi Taykwo nii di.

Knkawas 2020 idas 2 ali, senfa-fayen nTaykwo nii we, wada daha ptlaxan ka Weray-cencin-tang, pstotuy su-we paru. Idas 10 ali 15 de, paha kari mesa cinci-cwangtay ka cung-hu Taykwo.

 Ti-ri (地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dngusan matis: tiri na Taykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana dhera na Taykwo nii we, so bbreenux ma kaw-yen. Niqan breenux, bbungu ma ddgiyaq ka dheran nTaykwo, psnakun qmita de ini pntena ka quri ggqiyan hido na, ckceka na, hhreyan hido na ma quri hunac na. quri so ggqiyan na hido we llmiqu, ddgiyaq ka kndalax Simaraya mquri Tanentawong, peeyah daya mquri hunac. Dgiyaq ka Inta-nwan(2,576m ka knbrawan na) ga Cingmay-hu daha we, dgiyaq tgbbaro ba nTaykwo nii.

Quri tgdaya na hhreyan hido we kawyen Kori, rbagan de mddengu riyung ma, qmuyux de syqeyaq riyung, uka qqpahan.

Ckceka na we breenux hgalang na yayung Cawpiye. Peeyah Manku mqrei daya, kndudul bbaro, dheran malu kana ka ssiyo yayung Cawpiye. Dheran nii ka pusu ngngalang daah pnhgalang. Quri tghunac na Manku we bsuring niqan qsiya kesun Senrowan, mkkelu qsiya han we bungan qsiya han, meelih qsiya di we bsuring niqan qsiya denu.

Ddgiyaq quri hunac Ntaykwo we, dgiyaq snltudan ddgiyaq na pneeyah ggqiyan hido, mquri tghunac ka dgiyaq na de, Maray-pantaw ka kiya di, rbeyuk nKora ka eyux na bale.

 Karac (氣候)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana ddheran nTaykwo we, kkarac so madis bgih ur mttilux. Ini elih 18c° ka kntlexan na, spuun smepu ka qnyesan na we maha 1000mm. Idas 11 betaq idas 2 we, ado dndilan sekuy na tongpe-ciho ma, mddengu hari, idas 3 betaq idas 5 de mttilux, dehuk 40c° ma 42c°, idas 7 betaq idas 9 de dndilan sinsn-ciho di ma, qmuyux ciida. Idas 10 betaq idas 12 de, ncigin niqan cisen ka kndalax Nanhay ma, moda Congnan-pantaw, sbgihur quri hhreyan hido nTaykwo, ani si jotay-cisen ka snttowan naq Cenrowan we, ini keeguw ma ini kbeyax.

 Cung-cu(政治)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Spooda sen-hwa nTaykwo ka knkawas 1997 we, kwo-wang nTaykwo daka tnsapah na we uka bale ka beyaxdnoi daha, kesun kwo-wang we ngayan nnanaq ma, nirih so pnskraya ngayan alang. Pumepong ka cyosu-wan nTaykwo ka wada mgedang, kuxul ba seediq alang daha, heya ka meyah psbale cung-weci daha klaali. Ani si spruun ba qmia seediq daha ka mangal ngayan kwocya-yeso nii, netun rmengo kari so naqan nKwo-wang ma tssapah na, ani naq so paha kari so tmsiyax, rmeno de, mangal qnaqah ini sparu qmita dheya denu, so kiya de, qrapun na ma, seeluk na teru knkawas betaq maxal knkawas, qnnaqah daha so nii we uka hhridan, netun so ini snhei kesun “ini sparu qmita” nii di ge, ani naq mesa sgcuqi ka so kiya duri we, mangal ini sparu qmita duri denu. Anu ka ta-su na Dame qneepah Taykwo hii ka Taywesu(Glyn T. Davies) we, rmnengo kari mesa qnquwan “ini sparu qmita” nii ge, ye maha malu mosa “peeluk bsiyaq” mesa. Rmengo ka junsa na Tay-kwo, kari so nii na Taywesu nii we, maha niqan qnquwan “ini sparu qmita” duri mesa, kika ga daha giman pusu kari ciida duri.

Tunux cung-hu we cong-ri(“sosi kwo’u tacung” ka bale ba), pnckulan renho- cunghu na cong-yiye ma, kwowang ka psgao na.

Sing-cung hwa-ci (行政區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dngusan matis: sing-cung hwa-ci nTaykwo ma, kngeti na Taykwo-hu 77 kana ka yici-singcung-ci na Taykwo, ckceka na we 76 ka “fu”(จังหวัด,changwat) na ma, cusya-su tunux na alang ka Manku. Ckceka na 77 singcung-ci nii we, ga na ptyusan 5 dheran, kika pe-pu, tongpe-pu, tong-pu, cong-pu ma nan-pu, knkingal fu(จังหวัด,changwat) na we, ga saangal ngayan tunux daha alang ka ngayan na.

 Cing-ci (經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus spatis: cingci nTaykwo ma koci nTaykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Qtaun daha ka cingci-ti nTaykwo nii we, sinsin-sucang ma sinsin-kongye-hwa kwocya ka dheya, sqita daha PPP daha knkawas 2016 ge, dehuk 6,730 yi meyyen ka GDP daha, meniq Tongnan-ya Taykwo nn we, rtg2 knparu cingci-ti ka dheya, Ingni ka tgparu ba bale. GDP ka nngalan knkingal seediq we, tg4 laalang Tongnan-ya ka dheya, Sincyapo, Wunray ma Maraysiya ka berah na.

So alang ssiyo nTaykwo nii ka Ryawkwo, Menten ma Cenpucay we, Taykwo nii ka cingci-congsin na quri hini, sqita kwoya cingci ma, sohwe hwacan weyehwe dige, knkawas 2014 ciida ka tisan-ci na we, 0.84% ka suye-ri nTaykwo nii.

Nong-ye(農業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus spatis: Taykwo nongye[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Ado ka pusu alang gmbari paye ka Taykwo nii, so kiya de paye ka pphmaan daha bale, duma ka pnhgalang daha dungan we, niqan bunga qhuni, syang-cyaw, srqemu ma knciya. Cyakong su-pin daha we niqan cincyang-yi kwan-to, poro ma, bolung pnshuda duri we, ga kndudul mkala ka bnrigan daha. Niqan he-syangya kahwe ka quri dheran alang daha daya.

Kong-ye ma cu-caw-ye (工業和製造業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

BTS we, ga psaan berah na Cong-yan suce ka lueluw na.

Knkawas 2007, nngalan kongye daha we, 43.9% GDP daha, 14% bale ka rawtong jenko daha. Cenga na knkawas 1995 betaq 2005 we, mdakil 3.4% knkingal knkawas ka kongye daha. Cucaw-ye ka paru ba quri kongye daha, knkawas 2004 we, 34.5% GDP daha.

Ri-yo-ye (旅遊業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Tguura ba qtaan ka dnyagan na riyo-ye nii ka quri Taykwo, wada malu seelih hari ka pila Taykwo ma, mtbale ka alang daha, knkawas 2001 we, 1,090 wan kana ka seediq mneyah rmigo Taykwo hini, wada mrana 7.3% seediq na daha knkawas 2001.

Niqan ngayan ka ssaan rmigo

·       Manku

o   fosyang ka sepac dqeras

·       Samosongkan-fu

o   sucang ka ga bobo qsiya Tannunsato

o   sucang Mekong-tetaw

·       quri dheran huna ka satang tucya-ci

o   Nawtapaw

o   Pataya

o   Hwasin

o   Pucitaw

·        

o  Sumetaw

o  Sametaw

o  Paantaw

·  cong-pepu tici

o   Cingmay

o   Cingray──Cingsancyaw tici

Suce yican[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Rima ka suce yican na Taykwo, teru ka wunhwa yican ma, dah aka cujan tican[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Sukotay risu cungcun ma, qpuruh risu cungxun(wunhwa yican, knkawas 1991)

Ayitoye risu cungsu(wunhwa yican, knkawas 1991)

Tong’ay─Nniqan camac Hwekakun ini sai mgcubu(cujan yican, knkawas 1991)

Kawku titen Pancing(wunhwa yican, knkawas 1992)

Tpayesun─aykaw sunring congho-ti(cujan yican, knkawas 2005)

Kingal dungan we, ayus nTaykwo daka Cenpucay ka Powesya-su, suce yican duri, ga pgeeluk tndheran dungan.

hei seediq (人口)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus pptasun: hei seediq nTaykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

20 sngali klegan ka mingcu nTaykwo, pdehuk 7000 wan hari ka hei seediq daha, Taycu ka pusu mingcu daha, ye ba maha 75% hari. llutuc Telu ka 14%, ckceka na we pneeyah alang Telu ka llmiqu Kwangtong Cawcu. Maray-cu ka kingal sawsu mingcu daha(2.3%), duma sawsu mingcu daha we, Kawmen ma Mongcu. Kiya duri we, niqan ka Cing-cu duri ma, duma ka ga meniq alang llmiqu, so ka Patong-cu, Kaxyang-cu(seediq bboro nduyung), Raku-cu, Myaw-cu, yaw-cu dnii, quri lmiqu Menten we niqan tikuh seediq Can-cu, hei seediq nDheya nii we 788,024.

alang pndngusan (主要城市)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus ppatis: patis laalang na Taykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

sawsu mingcu[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Eguw ba klegan ka sawsu mingcu nTaykwo, ga tggarang meniq dheran Taykwo, niqan naq alang daha kana ka mingcu daha, quri dheran na daya we, ga niqun seediq bbaro nduyung, niqan naq dheran kkdusan daha gheran quri Taype. Ini sai smqeya cunghu nTaykwo ma, ptbeun daha qmita. Ini na pntena seediq bbaro nduyung nii ge, nirih daha lukus we, qriyun daha nduyung ka qnawan xiluy tnumun, eguw naq qniri daha si we kiya ka malu qtaan mesa. Wano mqedil ka qmiri nduyung, ini ka rseno, dehuk mspatun ka mriman knkawas daha de, prading qmiri nduyung di, ani betaq mhuqil we qriyan daha na nduyung daha.

 kari (語言 )[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kari naq Taykwo ka kwanhwang-yiyen daha, dmoi naq patis Taykwo, yaani maha 5000 wan hari seediq daha mrengo kari so nii.

congcyaw (宗教)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus pptasun: congcyaw na Taykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Klaun bale seediq bobo dheran nii ka snhei Focyaw ka Taykwo, snhei Focyaw hari kana ka seediq Taykwo, hmrinas 95% ka seediq Taykwo. Ani si ini ptasi senhwa daha mesa kwocyaw dah aka Focyaw, qtaun naq seediq Taykwo ka snhei Focyaw. Ani si cincu na Taykwo we, asi ka Focyaw-tu.

Taykwo Hwajun (泰國華人)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus pptasun: hwajun nTaykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Peeyah naq Cingcaw na Telu ciida de, tena niqan hwajen meyah qmeepah quri Taykwo hini di, ma, kndudul msuupu seediq hiya di. pnheyu Tun-uri wangkwo risu nTaykwo ka Cungcaw we, niqan lutuc dara nCawsan. Ani saya we, ga smseman na seediq Taykwo ka sassing na. Hwajen ga mgsobay Taykwo hii we, mnkdalax Kwangtong quri Cawsan nTelu. Lekuh ba cingci na Taykwo nii ge, ga dooyan na Hwajen, so ka mgsobay paru Taykwo hii we, tnugiyo hari Hwajen pnheyu. Psseengun ka pgsobay daha de, rmabang malu ka Hwajen daka tencuming na Tay-cu hiya. Anu Fo-cyaw kwo-cya ka Tay-kwo, mseesu seediq daha, uka riyung ka smraqil Hwajen.

cyawyi(教育) [smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus pptasun: cyawyi na Taykwo

Cyawyi-pu nTaykwo ka ga qmlahang cyawyi daha. Asi ka mosa muuyas ka dehuk knkawas dlaqi daha, betaq ba mhedu muuyas teru knkawas kwocong daha, dlaqi nii we, ani naq mosa muuyas sapah pyasan pnheyu cunghu, ani naq mosa muuyas sapah pyasan pnheyu seediq daha naq, ppyasan daha we, mmteru knkawas ka cutung cyawyi na syawse ma, mmteru knkawas ka cong-tung cyaw-yi daha duri. so ka alang ga theya llmiqu de, mmteru knkawas ka ppyasan syawse ma, teru knkawas ka congse.

Sqita snpegan daah knkawas 2014 we, kana ka seediq daha mkela qmita patis ge, maha 93.5%.

wunhwa (文化) [smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dungus pptasun: gaya nTaykwo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

yisu (表演藝術)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Keeki ma sici[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kongci(kari Taycu: โขน) we, ririh keeki pnsltudan Taykwo. Cbeyo bale

han we, gino ba rseno ka kmeeki Kongci, ma, asi ka meniq wangkong kmeeki Kongci nii. kana ka pkeeki we asi ka paha ubung dqeras mdheriq tqwilaq, smnegul seediq mkela smneeru rmengo kmeeki, so ba quyu ubung spgeriq. Saya de niqan mqedil mdudul Kongci nii duri di, keeki so nii de, “Kongci mqedil”(โขนผู้หญิง) kesun daha.

Kari truma nii we, seediq mpkeeki nii ge, niqan sepac klegan: seediq, mqedil utux malu, utux naqah, mpsqeya na ma, runge.

ppuqun[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Tnnanak na ddamac Taykwo we, mtbasi, mngihun, mremun, msibus, ma mngihur, rima smhema nii ka pntbale ddamac daha, klaali we mremun, mtbasi, mngihun ma, msdis tikuh mnsibus ma, bukuy na de so mngihur hari. seediq mnugaya mekan damac Taykwo nii we, maha mesa ini ba pntena puqun, ado rima pnhema nan nii we, suupu meyah phema, ma, eguw bale ka snugimax na phema tnnanak nTong-nan-ya.

tiyi (體育)  [smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kwoci nTaykwo ka Taycen, tgkuxul ba yungtong na seediq Taykwo

Ga spatis toma nii ka nngalan daha kktasing kwoci congho yuntong-hwe:

·      

·       Awyunhwe rbagan: 7 cin 6 in 11 tong 24 kana(tg8 Yaco, berah tg50 suce)

·      

·       Yaco yuntonghwe: 109 cin 148 in 209 tong 463 kana(tg7)

·      

·       Saci yunhwe rbagan: 21 cin 11 in 30 tong 62 kana(tg6 Yaco, tg26 suce)

·    

·       Suce yuntonghwe: 1 cin 2in 2 tong 5 kana(tg8 Yaco, berah tg60 suce)

·      

·       Yaco sune yuntonghwe: 58 cin 66 in 89 tong 213 kana(tg2)

·      

·       Saci cing’awhwe: 4 cin 3 in 7 tong 7 kana(Yaco tg4, suce tg14)


·       Suce upo yuntonghwe: 4 cin 3 in 2 tong 9 kana(Yaco tg3, suce tg7)

·    

·       Yaco satan yuntonghwe: 37 cin 36 in 28 tong 103 kana(tg1)

·      

·       Yaco uyi yuntonghwe: 21 cin 17 in 16 tong 54 kana(tg1)

·      

·       Yaco cingnen yuntonghwe: 11 cin 7 in 2 tong 20 kana(tg3)

Pnyahan pnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]