Tanzania

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Tanzania
Flag of Tanzania- Kwoci Dang-sang-niya(坦尚尼亞國旗)

Tanzania(坦尚尼亞)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Coat of arms of Tanzania.svg-Kwohwey.(國徽)

Gaga kska Meycow ka Tanzania, 6 00 S, 35 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 947,300 sq km(hangan na o Tg31) (knlbanga dxgal o 885,800 sq km, knlbangan qsiya o 61,500 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 52,482,726 hiyi. Gaga Dodoma ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Tanzania ga wada sugan 43.70% ka dxgal qpahan, 37.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka John Magufuli, pnaah hngkawas2015 idas 11 jiyax 5pnrajing kmlawa klwaan.

* File:Tanzania (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Dang-sang-niya(坦尚尼亞)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dansangniya reynhkuo-konghkuo ( kari Swasiri : Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ) thnganan Dansangniya,kika nniq Jtaw mquri hunac klwaan Tongfey, gaga kska Weytuoriya-hu ni Ingtuyang ka dxgal hini, msdalih daya ka Ukanta ni Gnya,gqiyan hidaw o mstrun Kangkuo-mingcu-konghkuo、Luata ni Bulongti, mtuluc ka hunac Malawey ni Mosanpike, mquri hunac gqiyan hidaw ka Sangpiya. jiyax 26 idas 4 hngkawas 1964,msuupu ka Dangkanicya ni Sangcipa, pnhiyu Dansangniya-reynh-konghkuo, pusu paru alang ka Tutuma. Hngkawas 1996 suxan nniq Salangkang ka smudan pusu paru alang,ida ka pusu bnbari alang Dansangniya ni nniqan kkana cnfucikuan Sanlangkang o ida pusu bi kanggo Dansangniya.

Ri-s(歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu pntasan : endaan

Pnlalay nniqan seejiqan ka Dansangniya, nniq brah kongyueyn do tna msupu Alapo-pantaw、Bos、Ingtu bnbari ka dalang nii.nniq 8 sci ni 9 sci siida ka Islangcyaw mrana dhuq yeynhay-tijyu Dansangniya. seejiq Alapo o nniq 10 sci-mo pnhiyu Islang-wangkuo,seejiq Bos o nniq hraan hidaw yeynhay-tijyuTalu ni Sangcipa pnhiyu klwaan Cirwasutan. nniq 19 sci-congji, prajing miyah hini ka Owcow. Hngkawas 1848,seejiq Tkuo Johannes Rebmann kika tgkingal qnita seejiq Owcow Cirimacaluosan. 1880 neyntay dhuq hngkawas 1919 ida ka Tsutongfey, mhdu ka tgkingal paru psbu do,hngkawas 1920 kika nIngkuo “weyjn-dongcti” ka Dan. Hngkawas 1946 eada srwaun ka pnrngaw reynhkuo-tahuey, wada pryuxuan “duokanti” ka Dan.Jiyax 9 idas 12 hngkawas 1961 rmngaw murux ka Dankanicya, jiyax 10 idas 12 hngkawas1963 rmngaw murux ka Sangcipa,kika kndadax Sutan –dongc klwaan cyuncuriseync. Jiyax 12 idas 1 hngkawas 1964, phiyu Sangcipa-jngming-konghkuo. Jiyax 26 idas 4 hngkawas 1964 spuun “Dansangniya-renh-konghkuo” ka Dankangicya ni Sangcipa.

Ti-ri(地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Kibo summit of Mt Kilimanjaro 001.JPG-非洲最高峰吉力馬札羅山
File:Beach-Zanzibar.jpg-尚吉巴的海灘

Pusu pntasan : lnglingay Dansangniya[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

nniq hraan hidaw Feycow、mquri hunac Jtaw ka Dansangniya. Mstrun Gnya ni Ukanta ka daya, pslutuc Sangpiya、Malawey、Mosanpig ka hunac, mssiyaw Luanta、Bulongti ni Mingcukankuo ka gqiyan hidaw, ngungu Ingtuyan ka hraan hidaw. 840 km ka knbragan Talu hayanseyn. Hraan hidaw yeynhay-tijyu ni Neylu karacdha o jtay-jawyueyn duma,gqiyan hidaw Neylu-kawyueyn o kika jtay kawti ka karac hiya. wada saw 21 – 25 tusi ka kkana karac. 20 sngari ka dxgal babaw gsilung Sangcipa o jtay-hayyansing ka karac hini, msmun ni mtalux ka knkwasan, wada saw 26 tusi ka karac hini.

nniq daya hraan hidaw Dansangniya ka dgiyaq Cirimacaluo, knbowqah na o 5,895 m, kiya ka bowkax bi quri Feycow. langu Dansangniya o niqan langu Dankanicya、langu Weytuoriya ni langu Malawey.

Mneudus bbuyu ni dmpgxiyux(野生動物和保育)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana klwaan Dansangniya o wada niqan 38% ka dxgal gisu gnayus sun saw dmpgxiyux jyu.  kana klwaan o niqan 16 ka kuocya-kongyueyn.

nniq idas 11 dhuq idas 3 tnbru ka mneundus bbuyu, nhana tnbru dapa ni miric kana ka babaw spriq ni lqmiqu.saw nii siida asi qtai niqan pangma ni tnring dnii mneudus ka Dansangniya、idas 5 do, mquri daya ka quyux, prajing mhraw quyux thjing nniqan ka mneudus bbuyu. Kbuhug maxal kbukuy ka mneudus bbuyu ida mquri daya,kika qtaan hbaraw bi ka gisu tqapur tmalan ka mneudus bbuyu.

Cyu-hwa (區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Tz-map-zh-cn.png-坦尚尼亞地圖

Pusu pntasan : gneayus mklawa Dansangniya ni smiyan alang Dansangniya[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

·       Arusha Region  Alusa-jyu

·       Dar es Salam Region  Taleyssalamu-jyu

·       Dodoma Region  Tutuma-jyu

·       Iringa Region  Irincya-jyu

·       Kagera Region  Gakayla-jyu

·       North Benba Region  Pnpa-peyjyu

·       Sangcipa-peyjyu

·       South Benba Region  Pnpa-nanjyu

·       Sangcipa-nanjyu

·       Kigoma Region  Cikma-jyu

·       Kilimajiaro Region  Jirimacaluo-jyu

·       Lindi Region  Rinti-jyu

·       Manyara Region  Manyala-jyu

·       Mara Region  Mala-jyu

·       Mbeya Region  Mupeyya-jyu

·       Sangcipa-sijyu

·       Morogoro Region  Moluokluo-jyu

·       Mtwara Region  Mudwala-jyu

·       Mwanza Region  Muwanca-jyu

·       Pinghay-jyu

·       Rukwa Region  Lugwa-jyu

·       Kiruva Region  Luuma-jyu

·       Shinyanga Region  Sinyeyncya-jyu

·       Singita Region  Sincita-jyu

·       Tabora Region  Dabola-jyu

·       Tanga Region  Dake-jyu

(bnrahan pnhyugan idas 3 hngkawas 2012 ka truma hini)

·       (Geita Region)  Kayda-jyu

·       (Katavi Region)  Gadawey-jyu

·       (Njombe Region)  Enjyongpey-jyu

·       (Simiyu Region)  Simiyo-jyu

·       (Songwe Region)  Songwey-jyu

  • 坦尚尼亞最大城市排名

2012 Census General Report, March 2013 Combined Final for Printing

排名 城市名稱 人口
達累斯薩拉姆市


姆萬紮

1 達累斯薩拉姆市 達累斯薩拉姆區 4,364,541 阿魯沙


杜篤瑪

2 姆萬紮 姆萬紮區 706,543
3 阿魯沙 阿魯沙區 416,442
4 杜篤瑪 杜篤瑪區 410,956
5 姆貝亞 姆貝亞區 385,279
6 莫羅戈羅 莫羅戈羅區 315,866
7 坦噶 坦噶區 273,332
8 卡哈馬 欣延加區 242,208
9 塔波拉 塔波拉區 242,208
10 尚吉巴市 尚吉巴西區 223,033

Cng-c(政治)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu pntasan : kmlawa Dansangniya[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cng-fu(政府)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Snpuan dha klgan ka Dansangniya-rifaciko : congdong ni kuomin-taypiyaw-tahuey. :§ 62(1) congdong ni fucongdong ga asi ka uxay jnyueyn kuomin-taypiyaw-tahuey. :§ 66(2) congdong ka asi iing kingal congri kika pdudu cnfu. :§§ 51(1), 52(2) neyk-jnyueyn o congdong ka kndadax ruwan kuomin-taypiyaw-tahuey pgaawuri :§ 55

Dansangniya cndan sayang kika itangtuta, kmingtang ka dmuy qpahan. Nniq hngkawas 2015 ka pgaaw congdong ni kuomin-taypiyaw-tahuey snduray.nniq kuomin-taypiyaw-tahuey siida ka kmingtang ga wada niqan 7 jn ka tlngan dha.

Way-cyaw(外交)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Dhuq idas9 hngkawas 2019, gisu niqan 127 klwaan ka pnegluban waycyaw Dansangniya.

hngkawas 1961 msdangi ka Dansangniya ni Amrika, ida malu bi ka pnegluban dha.  pusu bi doc ni pdayaw klwaan Dan ka Amrika, kika wada plaxan ka bbiqan dha klwaan hini. hngkawas 2015 kana jiyagan pila Amrika ka Dansangniya o niqan 12 hpucing pila Amrika. Ida sbliq bi ka pnegluban Dansangniya ni Ingkuo uri, kndadax Ing ka stmaun bi hbangan Dan、pusu bi spuan dha bnbari ni pdayaw klwaan dha, kana jiyagan dha o 8000 kbuhug pila Amrika. Rmngaw kari ka Ing wada plaxan ka bbiqun Dan, jiyagan dha bi ka kuoci-huopi-cicing-cuc ni shang dnii wada lihan ka bbiqan hbangan kuoci-cingjong-ciko uri. ida malu bi pnegluban Gnya、Ukanta、Isuopiya dnii ka Dansangniya ida malu bi ka pnegluban ssiyaw klwaan uri, mbbiyax bi dmayaw pgaaw Gnya、pgaaw Singpawey, piyah paru bi biyax (cing)、saw snarux tunux Matacyascya, qtaan dha bi ka uuda Suomariya, pshlayun ka psaping Feymong Suomariyawey, ida musa pkmalu snarux tunux hunac Sutan ni snarux tunux Bulongti, musa msupu reynhkuo nniq Sutantafu、kangkuo ( cing )、Syangya hayan ni hunac Sutan dnii. duri Dannsangniya ga sprun dha bi qmita ka pnegluban Congkuo 、Ingtu、Tanah tunux dnii.

jnyueyn Tongfey-kongdongdi ka Dansangniya, hngkawas 2015 pnniyah kari msupu reynpan kuocya. reypan nii ga kika musa niqan mntna ka seynfa、congdong、ihuey ni huopi. binaw dhuq hngkawas 2014, ana rima klwaan ka dmayaw spuun ka Tongfey-reynpan, binaw snkulan qqpahan kmlawa ni uuda kingal jiyax ida knttu pprngaw na.

Cun-s(軍事)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Wada niqan 3 kbuhug seejiq ka psaping Dansangniya, spngan 4 maxal kbubuy kbuhug sngari seejiq nniq Feyco o ida ciway, binaw dha Conghua-jnmin-konghkuo ga niqan malu bi ka puuda psaping, mquri muyas ceyyfancyun ka taryan bukung psaping, gaga thnganan psaping “ Feyco-jnming-ceyfancyun”, hngkawas 1979 psbu Udan siida ida nniq truma ka psaping Dan bukuy do mangan Congkuo-jnming-ceyfancyun na kuyuen mimicyueyn, knama prngaw ka cnc-seynsan-hueyi-reynhe kana mhtur yocituey Aming, hici do 10,000 sngari ka psaping Dan nniq 59 sdanke ni ceyn-6、ceyn-7B cantoci dmayaw siida ka psaping Ripiya, musa mrmux pusu paru alang wada iniabaka ka cnjyueyn Aming.

jjiyan psaping sayang pusu jjiyun ka Cong-E-si, hngkawas 2011 yueping o prajing miyah ka pryuxan snalu Congfan ka 59 danke  wada sluan saw ini bi pntna qtaan da, mntna hari 96 scucan-danke, kika kana knlangan snalu E ka wda niqan pari bi ka pryuxan snalu dha.

File:The Rock Restaurant (8669812917).jpg-旅遊名勝礁岩餐廳
File:Masai women.jpg-馬賽族部落的茅屋
File:Tailors in Tanzania.jpg-家庭紡織
File:Kanga and kitenge in Tengeru Market, Arusha, Tanzania.jpg-民族編織工藝品出口
File:Htl moessingerstrasse tansania computerraum.jpg-學童使用捐贈的電腦上課
File:Teafactory Rungwe.JPG-園藝草皮製造業
File:Williamson Diamond Mine, Mwazui, Tanzania.JPG-威廉姆森金剛石礦
File:Building blocks of success (10692932653).jpg-建材輕工業
File:Tanzania phone.png-手機持有率快速增長,幾乎每家庭有一部手機

Cing-ci(經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Making dough from flour (10692692875).jpg-咖啡豆產業

Pusu pntasan[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana knlangan o ida ciway bi ka rgaan Dansangniya, kndadax qnpah dxgal ka ngngalan dha hbangan. wada psaan brigan nganguc ka qnpahan dxgal ga niqan 85%、mdka ka dha ngngalan ruwan klwaan dha, qpahun ssjiqan alang hini ga 90% kana ka qnpah dxgal. binaw, yasa hnigan dxgal ni karac, tduwa qpahun ka dxgal ga wana 4% kana. kongyey o wana saw jingkongyey syawfeybing ni dmayaw ngngalan qnpahan dxgal. sceyinghan ni kuoci-huopicicing ida nuway hbangan jiyagan dha knttu mlih ka hbangan Dansangniya. hngkawas 2015 ngngalan kana klwaan Dansangniya (GDP)kika 443 hpucing pila Amrika, wada mrana 6.6% ka ngngalan ruwan klwaan, ngngalan kana seejiq klwaan ga wana 828 pila Amrika.

fuuyey Dansangniya ga ngngalan kana klwaan wada ni qan 49.9%, kska hiya ga mawi ni weysyo wada niqan 14.8%, wada niqan 5.1% ka ppanan qpahan, wada niqan 3.9% ka dongsyunyey, wada niqan 2.2% brigan sinaw ni uqan nhapuy, wada niqan 24% ka fuuyey duma ( kana cingjong-congcey、kongkong-kuanri、fangtijan、ttgsa、weysns ni shuey duma ni fuuyey taxa seejiq ) egu bi ka yahan rmigaw Dansangniya, egu bi ka idankiya、qtaan gaya. Hngkawas 2015 miyah rmigaw Dan ka seejiq niqan saw 120 kbuhug seejiq, ngngalan dha yahan rmigaw seejiq ga dhuq 21.96 hpucing pila Amrika.

niqan egu bi ka deynjang-cyueyn Dansangniya, kana huancing, nniq Dulawaga(Tulawaka)hmrinas 500,000 kus ka cingguan. ini uuda kuocya-kongyueyn ka alang hini. nniq 1991 dhuq hngkawas 1999, wada mrana ka ngngalan kongyey ni guanu ( huangcing ka pusu ) wada madas mnkala ka ngngalan hbangan klwaan hini. nniq hngkawas 2004, uuda brigan deyjanji nniq yayung Lufeyci siyaw Sancyawco Ingtuyan hini prajing, muda uda dyenjanji o muda mquri Sanlankang, jjiyun dha prdax deynki kkana.

21 sci bsiyaq bika mddngu ni wada uka bi ka jjiyun deynki ka qsiya Dansangniya ( saw 60% biyax dha deynki nii ka stmaun bi klwaan hini )

kana o 87581 km ka knbragan konglu Dansangniya, kana knbragan deylu ka 3667 km, pusu niqan Dangcan-deylu、Congyan-deylu ni Tongfey-deylu. kska Dangcan-deylu ka dmutuc pusu paru alang Dansangniya ni Kanggo-cns Sanglankang ni ska alang Sangpiya kingal deylu Gabirimuposi, pnhyugan hngkawas 1970 dhuq hngkawas 1975. Deylu ga kndadax Conghua-jnming-konghkuo-cnfu ka dmayaw phiyu, kiyani dmayaw pusa Dongguan ni gisu nniq Neylu ddaun bbrigan nganguc Sangpiya ana ini uda Luotsiya ( Singpawey sayan )、Mosanpik ni Nanfey、Ankla. Dhuq sayan stmaun bi Conghua-jnming-konghkuo ka Dancan-deylu uri. Dansangniya-yeynhay o niqan Sanlankang、Mudwala、Dank ni Sangcipa spac paru kanggo, kskapusu  ddaun brigan nganguc ka Leyssalamukan. Sayan o niqan 46 ka cijan Dansangniya, kska ka Sanlankan、Cirimacaluo ni Sangcipa ka kuoci-cijan;uxay uri niqan 22 cuo ka cijan jjiyun bbrigan klwaan, 21 cuo ka ceyni-bawtaw-cijan.

Wun-hwa(文化)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu gaya Dansangniya ga niqan kuocya-poukuan (National-Museum, Dar es Salaam )、kuocya-dusukuan (National Library)、Sangcipa ni hbingpoukuan (Zanzibar Peace Museum). Dansngniya mutyaw-isu bsiyaq bi endaan, mkla bi smalu.

Jen-ko(人口)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu pntasan : ssjiqan Dansangniya[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

歷回坦尚尼亞人口普查
年份 人口 ±%
1967 12,313,469 —    
1978 17,512,611 +42.2%
1988 23,126,310 +32.1%
2002 34,443,603 +48.9%
2012 44,928,923 +30.4%
來源:坦尚尼亞國立統計局

Hngkawas 2012 niqan 4493 kbuhug kana ka ssjiqan klwaan, dhuq hngkawas 2015 mrana 5350 kbuhug ka ssjiqan. truma 15 hngkawas ka piri ssjiqan ka 44.1%. niqan 126 ssjiqan ka Dansangniya, hmrinas 100 kbuhug ka ssjiqan ga niqan Suguma、Niyamuweyji、Jacya、Hehe、Magangti ni Hayacu. duma ka sejiq Alapo、sejjiq Ingpa ni lutuc sejiq owcow. kari klwaan ka Swasiri, dha Ingyu mntna skari nii. tnlaqi ka Dansangniya o kika 5.01 ( snpgan hngkawas 2013 ), tg18 ka kana knlangan.

Ttgsa(教育)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Ka mkla mita bntasan rudan, kkika mniq truma bi ka yuenmanri kingal klwaan Feycow. niqan kingal ka spuan paru pyasan Dansangniya ( pary pyasan Sanlankang ), duma o niqan 10 sngari ka tacuan-yueyn-syaw、20 sngari ka sfanyueyn-syaw.

Cung-cyaw(宗教)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Nniq ruwan Dankanicya ( Talu ) 61% deyncucyaw ni citucyaw ka shlayan dha, 35% Islancyaw ka shlayan dha, sngari bukuy do yueynspayucyaw ka shlayan dha;99% Islancyaw ka shlayan sejiq Sangcipa.

Pnyahan bnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]