Samoa
Samoa（薩摩亞）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Gaga kska Tayangcow ka Samoa, 13 35 S, 172 20 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 2,831 sq km（hangan na o Tg178） (knlbanga dxgal o 2,821 sq km, knlbangan qsiya o 10 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 198,926 hiyi. Gaga Apia ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Samoa ga wada sugan 12.40% ka dxgal qpahan, 60.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tufuga Efi, pnaah hngkawas2007 idas 5 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
.svg)
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Samoya（薩摩亞)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Samoya turi-kwo, asi daha kesa Samoya, alang tncyusan rcilung ga meniq quri hunac Tayping-yang, ye bale ga ckceka cenga na Syaweyi daka Ntosiran, quri ggqiyan hido Samoya nDame, ckceka na Porinisiya-cintaw. Nn-turi knkawas 1962.
Risu (歷史)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Berah na kong-ye 1000 knkawas, tena ga niqan seediq ka Samoya di. ye ba knkawas 1000, wada ngalan na Tuyi-tongcya tikwo ka Samoya. Knkawas 1250, tnsapah Maretoya ge wada na lwaqun ka seediq meya kmremux, kika alang qnlhangan cyo-cang turi-cungcu suti ka Samoya nii. bobo mhedu naq mccebu dualang daha ka knkawas 1900 de, wada mtdaha ka Samoya-cintaw nii di, dheran tncyusan rcilung quri hhreyan hido di ge, ga qlhangan Dame ka meysu-Samoya saya, dheran tncyusan rcilung quri ggqiyan hido di ge, cuming-ti nTokwo ka kiya. Hani prading tg1 suce-tacan, knkawas 1914 idas 8, Nyosiran ka wada mangan tosu-Samoya di, kndakar Tokwo ka ngalun na hay-cyun-citi na quri Tay-ing-yang.
Berah na kong-ye 1000 knkawas, tena ga niqan seediq ka Samoya di. ye ba knkawas 1000, wada ngalan na Tuyi-tongcya tikwo ka Samoya. Knkawas 1250, tnsapah Maretoya ge wada na lwaqun ka seediq meya kmremux, kika alang qnlhangan cyo-cang turi-cungcu suti ka Samoya nii. bobo mhedu naq mccebu dualang daha ka knkawas 1900 de, wada mtdaha ka Samoya-cintaw nii di, dheran tncyusan rcilung quri hhreyan hido di ge, ga qlhangan Dame ka meysu-Samoya saya, dheran tncyusan rcilung quri ggqiyan hido di ge, cuming-ti nTokwo ka kiya. Hani prading tg1 suce-tacan, knkawas 1914 idas 8, Nyosiran ka wada mangan tosu-Samoya di, kndakar Tokwo ka ngalun na hay-cyun-citi na quri Tay-ing-yang. Ini towsyang ka supi Tokwo ka mneniq hii ma, ini kciyuk duri. knkawas 1919, spooda daha Fnaarsay-tawye, wada na spqlahang Nyosiran ka si-Samoya nTokwo di.
Nyosiran de berah na han we, spooda na Kwoci-renmong ma, bukuy de spooda na Renho-kwo qmlahang si-Samoya, betaq ba knkawas 1963 idas 1 ali 1 phyegun daha kesun “Samoya turi-kwo” di. Kmciyuk kari ka Dame, so nii de pkllebu ngayan dheran quri hini mesa. si-Samoya nii ge, laalang quri Porinisiya-cintaw hii we, dhaya ka plaale ba turi 20 suci ciida.
Knkawas 2006 idas 3 ali 31, moda senci ka Samoya yihwe, wada mbeyax ka Jenceng-pawhu-tang dungan, dheya wada mangal 30 tloongan ckceka na 49 tloongan ka yi-hwe.
Kika kndudul eguw ka seediq daha mosa theruy Awco ma Nyosiran, Samoya nii de, knkawas 2009 idas 9 ali 7 di we, wada daha pryuxun moda iril ka ppgeriq daha rulu, bale ba we mnoda narac han, nii ge malu daha mgeriq cungko-co. keeman knkawas 2011 idas 12 ali 29, rmiyux pyawcun-sucen ka Samoya, wada pryuxun UTC+13(rbagan de pryuxan daha UTC+14 ka UTC-10) ka UTC-11, ado so mntena patis hido nAwtariya ma Nyosiran, ini sqeya ali daha mbbari qyqeya.
Knkawas 2017, pteetu patis “uxe mdoi ho-uci”. Knkawas 2017 idas 6, yi-hwe na we wada daha slmeun ka tg1 patis “Samoya senhwa”, ngalun daha kwo-cyaw ka Citu-cyaw.
 |
 |
.jpg) |
 |
|---|---|---|---|
| Kwocay sucang | Paw’an-twe nSamoya | Cu-kwang-cang | Yohwa knkawas 1881, matis yencuming nSamoya |
| 果菜市場 | 薩摩亞保安隊 | 主廣場 | 1881年的油畫，紀錄薩摩亞原住民 |
Cngc (政治)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Tgbaro ba fa-ri Samoya ka “sen-hwa Samoya”. Knkawas 1962, senhwa daha peeyah Nyosiran turi de dooyun daha di, muyu yihwe-mosu n-Ingkwo ma, spuun daha lmngelung ka gaya daha nanaq duri. Knkawas 1997 idas 7, slmeun daha ka sen-hwa, pryuxan daha mesa “Samoya turi-kwo” ka “si- Samoya turi-kwo”.
Snlmeyan daha knkawas 1960 ka sen-hwa daha ma, dooyun daha kndalax knkawas 1962 idas 1 ali 1, so nii ka pntasan senhwa daha: Tunux alang ge pnsgao Samoya yi-hwe, rima knkawas ka tloongan na; mnugaya ba yunux alang we congsung-cu. Kana tunux alang daha dehuk saya we, to pneeyah sepac alang mangal gaya daha naq cbeyo. Ani si uxe pntasan seshwa ka nii, bale ba we ani nuima ka mosa tloong hiya. Kika qtaan daha ga moda kongho-cu ka Samoya nii, uxe cincu-cu. Toma na tunux alang we niqan taypyaw-weyenhwe(Council of Deputies), weyen na ka fu-yenso, ini hrinas teru hei; oda na dheya we, netun so uka ka tunux alang ma, netun so mnrux uka na qqlhangan ka alang de, dheya mpsa rmirih denu. Tunux cunghu nSamoya we cong-ri Samoya, pooda yihwe-cu, congri we mheyan pnsdehu yihwe.
Samoya rifa-tahwe kesun ka yi-hwe, yiyen-cu. Klaali we 49 hei ka yi-yen na(knii we, ado ini baka ka yiyen mqedil ma, wada na prbangun kingal, kika 50 hei kana di), pnsgao na 49 hei klaalang daha. Meniq ka daha hei we, pnsnama na seediq uka lntudan dara Samoya(Oco-jen kesun daha). Bale ba pasghegan daha han we, pnsgao turi senci di ge, wano “Matayi” () niqan senci-cen ma pe-senci-cen, pryuxan na pusen ka knkawas 1991 idas 3, dehuk 21 knkawas seediq daha de niqan senci-cen kana di, gino naq ba “Matayi” niqan pe-senci-cen. Ttloongan na yiyen duri di we, kndalax 3 knkawas pryuxan 5 knkawas.
Way-cyaw (外交)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Peeyah knkawas turi ciida, dehuk saya Samoya(berah na ka si-Samoya) nii we, 106 ka alang pnteetu patis cen-cyaw kong-paw dheya, ma, 104 alang ka niqan way-cyaw kwansi.
Tiri (地理)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Alang so qpupu tncyusan rcilung paru ga quri tghunac na Tay-ping-yang ka Samoya nii, ga meniq cenga nSayweyi daka Nyosiran, quri ggqiyan hido nMeysu-Samoya. Knuglahang dheran na we 2,831km². kana alang na so mqpupu we, niqan lmiqu ma dgiyaq, eguw dgiyaq pceriq puniq, tgbbaro dgiyaq na qpupu Sawayi ka Sirisiri(Mauga Silisili) we 1858m. kkarac bbuyu qqyexan, peeyah idas 11 so saya betaq so kawas idas 4 we ali qyexan, qnyexan na kingal knkawas we hmrinas 2500mm. bgihur na we mqquri tghunac hhreyan hido, spuwan smepu de maha 29°C.
Singceng-cihwa (行政區劃)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
singcung-ci nSamoya | 薩摩亞行政區 |
|---|
11 pnsuanak ka cungci(itūmālō) na Samoya. Tgberah na ini eyah dehuj hini ka seediq Oco han ge, tena naq bsiyaq 11 ka psuanak qlhangan daha di. Kiya ka: Tuamasacya(Tuamasaga), Ana(A'ana), Aycya-yi-ro-tay(Aiga-i-le-Tai), Atua(Atua), Waawfunoti(Va'a-o-Fonoti), Fasayrayrayacya(Fa'asaleleaga), Cyacyaaymawcya(Gaga'emauga), Cyakayfumawcya(Gaga'ifomauga), Wesicyano(Vaisigano), Satupqyitay’a(Satupa'itea), Pryori(Palauli).
Cing-ci (經濟)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Nongye ka pndakar na bale, niqan yecu, koko, menpawkwo, sari, blebun. Kongye na we niqan syaw-sing cing-kongye ma, nongcan-pin cyakong-ye. Riyo-ye ka lekuh na ngngalan pila duri. swe-cu nSamoya nii we, mntena hari Taing-kwose, niqan way-hwe kwan-cu duri.
Hei seediq 人口
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Maha 20 wan kana ka hei seediq na. 90% ka seediq Samoya, mskari Porinisiya; duma de seediq hun-se cu-cying, Oco-jen ma hwa-jen.
Wun-hwa (文化)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
Tencu-cyaw Samoya-Apiya cong-cyawci cucyaw cotang. | 天主教薩摩亞-阿皮亞總教區主教座堂 |
|---|
Ti-yi (體育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Tiyi-yuntong na Samoya nii we Ing-su karancyo ma. Samoya pancyo. Ing-su karancyo we nirih so kwo-cyo nSamoya nii. Ryo-sing riyung ka renmong-su karancyo nSamoya. Knkawas 2000, suce-pe ka renmong-su karancyo we, betaq sufun cuyi cesay ka kwocya-twe nSamoya.
Quri so cenci, sway-cyaw ma, syang-pu we malu pnsseengan daha duri.
Pnyahan pnatas(參考資料)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]- CIA
- 外交部
- List of current heads of state and government
- https://zh.wikipedia.org/wiki/萨摩亚（參考自中文維基百科）
- Hlidan na Dakis Pawan