Poryo

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Poryo
Beluu er a Belau
Flag of Palau
File:Seal of Palau.svg-Kwohwey. (國徽)
File:Seal of Palau.svg-Kwohwey. (國徽)
kari

kari Poryo

kari Dame

sotu

Uncirumuto

File:Capitol, Melekeok, Palau.jpg
File:Capitol, Melekeok, Palau.jpg


tiri
Congtong

Surangel Whipps Jr.

hei seediq

21,516 (hngkawas 2018)


Poryo (帛琉) konghokwo(kari Dame: Republic of Palau Republic of Palau; kari Poryo: Beluu er a Belau; kari Tanah Tunux: パラオ共和国), Poryo ka leexan daha(kari Dame: Palau, cbeyo han we Belau kesun daha, uxe de Pelew kesun daha), Poraw kesun daha duri, alang ga meniq so Sitaypingyang ka dheran tnyusan rcilung. Maha 340 hari kana dheran daha pntyusan rcilung, cceka dheran pntyusan rcilung nMikoronuya so ggqiyan hido ka dheran pntyusan Roring, kngglahang na we 459km². Dheran kesun Koro nii ka egu ba seediq. Tunux alang daha Uncirumuto we, ga meniq siyo dheran pntyusan rcilung kesun Papoartawpu, dheran, nualang malu ba qtaan kesun Cyoco ka hiya. Niqan alang qnlhangan Ingtonisiya, Hweriping ma Koronisiya-renpang ka kssiyo alang daha bobo rcilung.

Ye ba berah na knkawas 3,000, seediq tnheruy peeyah Hweriping ka meyah meniq hini; ye ba betaq berah na knkawas 900, tnugiyo ba seediq Nikorito ka mneniq hiya. Pnrdingan 16 suci ka slayan dseediq Owco ka ddheran pntyusan rcilung nii, knkawas 1574 di we, wada ngalan/tuuman Sisu-tongingtu ka duma di. Knkawas 1898, wada ini baka pncbuwan daha kesun Meci-cacung ka Sipanya; knkawas 1899, spooda daha Tokwo-Sipanya tyawye dige, wada hiya sbari Toyicu-tikwo ka laalang pntyusan rcilung nii di, Sincineya na Toko di. Tgkingal pncbuwan seediq bobo dheran nii ciida we, wada ngalan haycyun nTanah Tunux, bobo na de wada sbege Tanah Tunux na Kwoci-renmong. Tg2 pncbuwan seediq bobo dheran ciida, ngalan mccebu quri Marianna daka Poryo, mneegu mccebu Dame daka Tanah Tunux meniq hini ciida, kiya kana paru ba pncbwan daha kesun Perisu. Knkawas 1947, Poryo daka duma laalang pntyusan rcilung Taypingyan hii we, wada pqlhangan Dame. Knkawas 1979, kongto ka Poryo, ini sruwa mosa tuuman Mikoronisiya-renpang; mangal pnrngagan daka Dame ka cuyo-renhoseting, knkawas 1994 de tnbburux naq ka Poryo nii di. [1]

Risu (歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 1574 betaq knkawas 1899 we, Hweriping tutuhu (菲律賓都督府 1574–1899年)

Knkawas 1899 betaq knkawas 1914 we, Nyocineya nTokwo (德屬紐幾內亞 1899–1914年)

Knkawas 1914 betaq knkawas 1919 we, knrmuxan Tanah Tunux (大日本帝國軍事占領 1914–1919年)

Knkawas 1919 betaq knkawas 1944 we, Nanyangting (南洋廳 1919–1944年)

Knkawas 1944 betaq knkawas 1947 we, nngalan supi Dame (美國軍事占領 1944–1947年)

Knkawas 1947 betaq knkawas 1994 we, dheran qlhangun ka laalang pntyusan rcilung Taypingyang (太平洋群島託管地 1947–1994年)

Knkawas 1994 betaq saya de Poryo-konghokwo di (帛琉共和國 1994年–至今)

Knkawas 1783, smdiyan Poryo ka seediq Putawya, ini qbsiyaq de wada qlhangan Sipanya, Hweriping ka ckceka na ma, ngalan Tongint-ucyuntaw na Sipanya. Knkawas 1899, wada brigan Tokwo nSipanya. Mhedu tgkingal pncbuwan seediq bobo dheran nii de, wada hi ngalan pqlhangan C na Tanah Tunux.

貝里琉戰役
File:First wave of LVTs moves toward the invasion beaches - Peleliu.jpg

Tg2 pncbuwan seediq bobo dheran (二戰歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cceka na pncbuwan tg2 ka seediq bobo dheran nii we, nngalan mongcyun. Tg2 pncbuwan seediq bobo dheran nii ciida we, knkawas 1944, wada ngalan Dame ka pncbuwan daka Tanah Tunux kesun Periryo, 2,000 hei ka Dame ma, 10,000 hei ka Tanah Tunux wada phqilun haya ciida.

Msquri mptburux naq (邁向獨立)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 1947, Renhokwo ge wada na sbege Dame ka qqlahang laalang pntyusan rcilung Taypingyan, knkawas 1981 de srwaun na pheyu cucucenghu, Poryo-konghokwo ka ngayan na ma, pheyu kingal kesun “hweho-senhwa”. Knkawas 1986, cceka na 15 knkawas peni, pstkuhun na dmayo betaq 4.5yi meyyen Poryo nii ka Dame, pdayo cingci nPoryo ma, mppatis 50 knkawas kesun “cuyorenho-seting” (Compact of Free Association), speeyah na patis nii ka Poryo de, niqan cucucen na mppheyu patis daka alang qnlhangan ucuicin ma, mosa remux kwocicucu, mpprengo daka Dame ka ooda na nganguc, dDame duri we mpqlahang Poryo nii duri, niqan rnirih na pposa hocu-cyuncen ma cyunci quri Poryo hiya, ma, ani naq ini rengo mesa ga paha hou Poryo hii ka Dame; ani si ooda daha so nii Dame we, uxe psrwaun na “hweho-tyawkwan”, kika iya asi pheyu senhwa-tawkwan nii han mesa ka Dame. Mnpitu ini sruwai kongto nPoryo ka seting nii, betaq ba knkawas 1993 idas 11 ka mnmmsepac kongto de, wada moda ciida di, kika Poryo nii de kndalax knkawas 1994 idas 10 ali 1 de mtburux qnlhangan ka alang Poryo nii di.

Snpahan cbeyo bale (史前遺址)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Mnugaya ba seediq meyah meniq Poryo nii we, ya ba dseediq peeyah Porinisiya ma Yaco. Kndalax so pnyahan rrudan daha de asi klai qmita, ya ba ga mpgimax seediq Meranisiya, Mikonisiya ma Porinisiya, kika netun sblequn rmengo de, uxe seediq nMikonisiya ka seediq nPoryo nii.

Cbeyo bale hayan we “heso-cyuntaw” kesun daha han, sensang tusukwan nAwco hii we, qtaan ka elu ndaan daha ma alang nniqan daha, niqan sasing na qbsuran paru Koroco cbeyo bale ka kesun Ibedul, niqan patis kana hei na ma, niqan beling ppsaun batun ka birac na.

Nklaan daha hndure we, kndlaxan daha 14c qmita lmlamu suntiyan daha cbeyo we, risu na laalang Poryo nii we niqan ka bgurah snlayan daha. Kndalax sseku daha so seediq wada mhuqil peni, klaun mesa rmabang ba kncbeyo ka sseku daha seediq wada mhuqil ka dheya quri laalang Tayangco hiya. ani si mkdalax sknuwan ka meyah meniaq ka seediq Poryo we, daha ka rrengo daha, kingal we berah tntingan Yesu ka 2500 knkawas, kingal dungan we berah tntingan Yesu ka 1000 knkawas.

Quri so Cawwa hiya, kndalax naq cbeyo cbeyo mbbari qyqeya ka dheya, snlayan daha kesun seediq Fororosu. Knkawas 2007, nqan ka kesun daha kawkusecya, sndityan so hari buuc seediq biciq ka Fororosu. Buuc snlayan daha nii we wada mopux kari snlmeyan daha cbeyo, ani so kiya we niqan so pprngagan daha dungan. maxal kbekuy knkawas nii, niqan male ba qlwaan bubu alang daha ka Poryo nii, bubu tnsapah ka dheya nii, ooda alang so nii we mnkdalax Cawwa mesa kari daha. Gaya pnsltudan daha we, dheran, pila ma ngaayn we pnslutuc peeyah bubu daha. Knkingal ltlutuc dheran tnsapah we mqedil ka qmlahang ma, slutuc na laqi na mqedil qbsuran bale. Ani si niqan ka tama daha mlutuc duri, qlhangan Tanah Tunux ciida we ndesan daha dheya ka gaya so nii. Tg2 mccebu seediq bobo dheran nii ciida, diida na mbarah maasu dheran ka Tanah Tunux, huwa na bqani kkingal seediq, mkpkriyux gaya daha cbeyo. so ka gaya so nii mpkriyux we ga mqqehur hii saya dungan.

Cungcu (政治)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Singcung (行政)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Congtong Poryo nii ka qbsuran bale alang ma, mdudul nekocucu, knkingal qndheyan sepac knkawas de gmao pheyu kingal congtong bgurah. Congtong daha saya we Surangel Whipps Jr., kndalax knkawas 2007 idas 1 mgcongtong daha tg4, sepac knkawas ka tloongan nah hiya. Neko (2017–2021) daha we 8 pnhyegan, niqan kwoupu, caycengpu, cicen-kongcungpu, soci ci wunhwapu, cyawyipu, wesungpu, suhwapu ma cuzancuyen-hwacing ci kwankwangpu, congtong ka paha kari ma, asi ka smruwa canyiyen.

Rihwa (立法)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kwohwe nPoryo we ryanyecu, Olbiil Era Kelulau kesun daha, niqan can (Senate Senate), cong (House of Delegates) ryanyen.

13 hei ka canyiyen daha, sqita na knhbragan seediq ma, geegun daha peeyah kaan alang daha, 16 hei ka congyiyen daha, psgeegan na peeyah 16 singcungci, kana daha yiyen nii we 4 knkawas tloongan daha,

Saya we tg10 pnsgeegan (2017–2021), pnsgeegan daha knkawas 2016 idas 11 ali 1, ma, pnhyegan daha knkawas 2017 idas 1 ali 19.

Waycyaw (外交)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Betaq knkawas 2019, Poryo konghokwo nii we, 90 alang qnlhangan ka mggluban pnk,alu daha, qtai patis cencyaw nPoryo. Niqan waycawciko daha kana ka Meykwo Hwasungtun ma Nyoye, Conghwa-mingkwo, Zupun, Hweriping; niqan tasukwan ka Conghwa-mingkwo, Zupun ma Meykwo ga Poryo duri, niqan ka tasu daha ga meniq hiya duri.

Pnugluban na daka Tanah Tunux (與日本關係)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Mkmalu riyung Poryo-konghokwo nii daka Tanah Tunux, tgkingal pncbuwan seediq bobo dheran nii ciida we, nngalan texal supi Tanah Tunux ka Poryo nii ma, bobo na de Kwocirenmong we wada na psdyapan paha kesun Zucu-nanyancyuntaw. Wada ini baka mccebu ka Tanah Tunux ma, wada tmburux kingal qnlhangan Poryo de, mnangal congtong Poryo nii texal ka lutuc Tanah Tunux kesun Congcun-kwosyong.

Pnugluban na daka Conghwa-mingkwo (與中華民國關係)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas uxe beyo pqhedu 1999 de, wada cencyaw Poryo daka Conghwa-mingkwo, malu bale pugluban daha. Knkawas 2017 idas 12 ali 30, rmengo ka congtong Poryo, uxe naq plgelu ka pnugluban na daka Conghwa-mingkwo mesa, quri wayyaw we niqan naq pnseyan daha.[2]

Singcung-hwaci (行政區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:States of Palau.jpg
Singcung-hwaci nPoryo 帛琉行政區劃
File:Koror-palau-downtown20071219.jpg
Korosuci 柯羅市區

◎16 co kana alang Poryo. Bale na bale cutawcyun we 14 alang ma, mnsngari pawcyaw na daya daka hunac we, ga na ptyusan 2 alang dungan.

Ga spatis tgrahuc nii ka ngayan alang 16: (ga na ptbkeyan kari Dame)

Alang Aymeriko (艾梅利克州)

Alang Ayray (愛萊州)

Alang Ancyaar (安加爾州)

Alang Hatwohope (哈托荷貝州)

Alang Kayanayar (卡揚埃爾州)

Alang Koro (科羅州)

Alang Mericyo (美麗坵州)

Alang Yaraarto (雅拉爾德州)

Alang Yaorong (雅俄隆州)

Alang Yatomaw (雅德茂州)

Alang Yapang (雅龐州)

Alang Yesaar (耶薩爾州)

Alang Ayremurunwe (埃雷姆倫維州)

Alang Yiwaar (宜瓦爾州)

Alang Perisu (貝里琉州)

Alang Songsoro (松索羅州)

Tiri (地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Orthographic projection centred over Palau.png
Patis cungtoing 正投影圖
File:Palau-map.png

Poryo nii we alang qnlhangan kingal pawcyaw paru ma egu dheran pntyusan rcilung ma, pawcyaw biciq. Dheran na bale we egu pawcyaw duri, paru na we Ancyawar, Babeldaob(Babelthuap),Koror, Peleliu. Egu riyung sanhu ka hiya, kika hei gnutu mnhuqil mplgelu rcilung ka suhweyen na, kika dheran Yaputaw ssiyo na, kii ka sslmeyan daha pila Yaputaw. Ga meniq tunux alang cmucac kesun Koro hii ka 2/3 seediq na. Daya dheran na bale we Ngeruangeldaka Kayangel, quri so ggqiyan hido we Rock Islands, uka seediq ga meniq hiya. Tgrahuc na ggqiyan hido ka sinancyuntaw we, maha 600km ka tnhyaan na daka dheran daha bale, nPoryo ka kiya duri.

◎Sntyahaan na Poryo daka duma alang:

Alang Syaweyi: 7,200km (夏威夷州: 7,200公里)

Alang Karihuniya: 11,200km (加利福尼亞州: 11,200公里)

Alang qnlhangan Awco: 4,000km (澳洲: 4,000公里)

Alang qnlhangan Taywan: 2,200km (臺灣: 2,200公里)

Alang qnlhangan Tanah Tunux: 4,000km (日本: 4,000公里)

alang qlhangan Hweriping: 880km (菲律賓: 880公里)

Alang qnlhangan Papuyanyocineya: 650km (巴布亞紐幾內亞: 650公里)

Alang qnlhangan Inni: 600km (印尼: 600公里)

Karac (氣候)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Karac nPoryo nii we mttilux so qyexan mmaku, maha bale 28.9°C de spuun smepu kingal knkawas. Niqan qqyexan na cenga kingal knkawas, qnyexan na kingal knkawas we 380mm, 82% ka qnhuriq na. ani naq msquri qmuyux idas 7 betaq idas 10 we, ciida duri we thido klaali duri. Ga sthyaun hari ddaun bgihur paru ka Poryo nii, kika ini riyung dai bgihur paru, gino ba knkawas 2013 bgihur paru riyung ka Hayyen wada asi oda musun hiya, kii naq malu ini seeliq paru quri alang hiya.

Kana kntlexan karac Palau(1961-1990)
Idas 1Idas 2Idas 3Idas 4Idas 5Idas 6Idas 7Idas 8Idas 9Idas 10Idas 11Idas 12Idas Kana kingal knkawas
Kntlexan tnbbaro snpegan-平均高溫​°C(°F) 30.6

(87.1)

30.6

(87.1)

30.9

(87.6)

31.3

(88.3)

31.4

(88.5)

31.0

(87.8)

30.6

(87.1)

30.7

(87.3)

30.9

(87.6)

31.1

(88)

31.4

(88.5)

31.1

(88)

30.97

(87.74)

每日平均氣溫​°C(°F) 27.3

(81.1)

27.2

(81)

27.5

(81.5)

27.9

(82.2)

28.0

(82.4)

27.6

(81.7)

27.4

(81.3)

27.5

(81.5)

27.7

(81.9)

27.7

(81.9)

27.9

(82.2)

27.7

(81.9)

27.62

(81.72)

Kntlexan tnllebu snpegan-平均低溫​°C(°F) 23.9

(75)

23.9

(75)

24.1

(75.4)

24.4

(75.9)

24.5

(76.1)

24.2

(75.6)

24.1

(75.4)

24.3

(75.7)

24.5

(76.1)

24.4

(75.9)

24.4

(75.9)

24.2

(75.6)

24.24

(75.63)

平均降水量​㎜(英⁠寸) 271.8

(10.701)

231.6

(9.118)

208.3

(8.201)

220.2

(8.669)

304.5

(11.988)

438.7

(17.272)

458.2

(18.039)

379.7

(14.949)

301.2

(11.858)

352.3

(13.87)

287.5

(11.319)

304.3

(11.98)

3,758.3

(147.964)

平均降水日數 19.0 15.9 16.7 14.8 20.0 21.9 21.0 19.8 16.8 20.1 18.7 19.9 224.6
每月平均日照時數 198.4 194.9 244.9 234.0 210.8 168.0 186.0 176.7 198.0 179.8 183.0 182.9 2,357.4
Pnyahan: tenwuntay Syangkang (來源: 香港天文台)

Sungtay (生態)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Poryo hiya we, ga bugan qqhuni zotayyiring hari kana ka ddheran pntyusan rcilung, niqan hetanmu, moncyara-zongsu, menpawsu, yecusu, rutosu knii, so hari rcilung mgsama ka qqhuni zotayyiring nii, knugsama ba ka kndkilan daha. Kiya duri we, niqan hongsuring mnheru naq ma bsuring knugheti bale ssaan rmigo.

Lmlamu nanaq ka ga mlgelu rcilung truma nPoryo nii, ani kukana ka qqcurux na, hminas 1,500 ka klegan na, maha 700 hari klegan na sanhu ma haykwe na. Niqan ka malu na qtaan nana, so ka hari paru, haykwe, qcurux huhong, hwecyawsa, hayso, haynyo knii. Smdaling hari ayus rcilung daka dheran de, niqan oyi, cilu paru ka rhengun qlliyan qsiya mmaha rcilung. Kiya dungan we, maha 10 sngari ka klegan qbheni, plaale karic ga tmrudu meniq Rokocyuntaw hiya, niqan yenho ka Angaurtaw, so quyu uka gcahu, cilu biciq ma so duma kui, ma, dheran qnlhangan Poryo nii we, uka ani kingal camac niqan gcahu.

Cunghu na Poryo nii we, pstiyuun naka Roko-cyuntaw ka 70 tawyi uka seediq, ngalan na sungtay-pawhuci, ini psai seediq, pqlahang ba kuluk rcilung ma qbheni rcilung ka sungtay-hwancing.

Peeyah knkawas 2020 idas 1 ali 1, cunghu Poryo nii we ado ka qmlahang sanhucyaw daka hayyang-sungtay, asi ka ini doi hwangsayyo ini seeliq sanhucyaw.

Cingci (經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Riyoye ka lekuh ba pyahan daha pila ma, niqan ka nongye daka yiye duri. cayceng-nantu daha knkawas 2000 betaq 2001 peni, ye ba wada niqan 50,000 hei seediq pneeyah alang icil meyah mbbari ma, rmigo Poryo nii. Cunghu daha ka bale ba mpdudul na, ani si egu ba snngiyan daha pndayo Dame. Ani naq so kiya we, sntkeyan knkingal seediq daha we, rmabang daha ka sntkeyan na dheya daka Hweriping ma, kana so alang qnlhangan Mikorosiya. So riyo-sucang na Poryo nii we, ga momal tmaus seediq mpneyah Tongya, smtangan egu ka waykwo-tocu de, maha naq rmabang malu ka dnyagan daha pheyu ani maanu denu.

Hei seediq (人口)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Rrngagu: hei seediq Poryo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Hei seediq daha hiya we ye ba maha 20,000 kana, cceka na we tnugiyo naq seediq tndheran Poryo hiya, dheya we seediq kesun Mikoronisiya. Seediq ini kgrahur we ltlutuc nseediq pneeyah Hweriping ka Yacozun ma, niqan tikuh ka Owcozun duri. 3/2 ka seediq snhei citucyaw, cceka na we tencu-cyawtu ka egu na bale, snhei sincyaw-paysi ka duma. Nuuxe citucyaw we, niqan kingal kesun Modeknge ka sniyan naq seediq tnaalang hiya, egu ba snhei kiya duri.

Kari alang qnlhangan Poryo nii we, kari Dame daka kari Poryo. Teru alang ka mangal naq kari daha naq ndheya ka srengo daha. Meniq ka alang Ancyaar we, mangal kari Tanah Tunux srengo daha stexal. Hei seediq Ancyaar saya we 80 hei, rmengo kari Dame hari kana.

Cyawtong (交通)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Japan Palau Friendship Bridge.jpg
Hako paru Papoartuapu 巴伯爾圖阿普大橋

Teru ssaan stama sapah skiya saya kana alang qnlhangan Poryo nii, ga meniq dheran daha paru, Peyruryo ma Ancyaar. Cceka na we gino ka Poryo-kwocicicang ka kwocicicang, ga meniq hunac dheran paru alang daha, alang kesun Ayrayi. Sapah skiya Tanah Tunux, sapah skiya Hankwo, Renho-hangkong, Conghwa-hangkong dnii we, mpskiya alang Tongcing, Soar, Kwantaw ma Taype.

Ali smseman ma ali gdregan (節日及假日)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

ali 日期 Kari Telu (中文名稱) Hangan nniqan (當地名稱)
Idas 1ali 1 (1月1日) Smmesung (新年)
Idas 3 ali 15 (3月15日) Ali rriso (青年節)
Idas 5 ali 5 (5月5日)                     Ali rrudan (老人節)

Idas 6 ali 1  (6月1日)            

Ali congtong (總統日)
Idas 7 ali 9 (7月9日) Ali (憲法日)
Idas 9 tgkingal (9月的第一個星期一) Ali gdreganali qqeepah (勞動節)
Idas 10 ali 1 (10月1)                  Ali tnburux (獨立節)
Idas 10 ali 24 (10月24日)                    Ali renhokwo (聯合國日)
Idas 11 hiti ba ali gdregan

tgsepac (11月的最後一個星期四)                 

  Ali gnhuwe (感恩節)
Idas 12 ali 25 (12月25日) Krismasu (聖誕節)

                     

Pnyahan pnatas (參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

  1. [1]
  2. [2],中国政府禁止旅行团到梵蒂冈、帕劳观光?外交部回应

Hlidan na Dakis Pawan