Nsgan Yeyn-ping

Nsgan Yeyn-ping o (mduuy kari Bunun:) ga mniq nsgan nyusan Taytung,Quri tgska hari ryaxan hidaw nyusan Taytung hiya,Tgdaya o msdalih nsgan Haytuan,Mgaluk nsgan Ruyi ka daya ni nklaan hidaw niya,Siyawggtgut nklaan hidaw do nsgan Tunghe, Ggtgut ryaxan hidaw do alang Mawrin nyusan Kawsyung ni Nsgan Utai nyusan Pintung,Tgtruma do mtlutut nsgan Puyuma, Ida mniq pspuan kingal nyusan quri 5 nsgan alang seejiq tnpusu hiya.Dseejiq nsgan dhiya o ya bi 7 seejiq / 10kb tnxalun²,Ga mquri tgska tg3 kmlawa qmpah klwaan hiya o,Tgtruma hari tg4 bilaq ka seejiq dha quri klwaan ksun.

Brah klwaan Nihung siida ka nsgan Yeyn-ping o,Gatgparu alang Taytung Kwansanquri smka dxgal tgtruma han(Qquri smka dxgal tgdaya do,Bukuy mhdu tmjiyal siida do ngalan nsgan Hay-twan da).Ga brbaw pusu dgiyaq tgska,96% ka kana tqiri nsgan dxgal seejiq tnpusuni,Quri knpraan na o mkala 400 m2, Mquri dxgal ktlxankarat.Bunun ka pusu balay tmpusu nsgan alang hiya,Hmuma ana manu pnegalang qmpahan ka pusu dha dnuuy.Tglhayan dha dmuuy alang o kari Bunun . Jiyax1968 hngkawas siida,Niqan bi hanagn hmrapas snbut quru ka qmpringan Hunyipnaah nsgan alang Hunyi hiya, Bitaq maki ka pusu hmrapas snbut qurug qmpringan Nihun ka biyax dha,Paah ungat qbhangan hanhan ka Taywang niniqan hangankana tqiridklwaan da.Asaw klaan bi ka hangan dha do,Kika wada rwahan ka tg3 knsuyang hangan hmrapas snbut qurug Taywang.

Endaan

Nsgan Yeyn-ping o dgiyaq nniqan qlbungan seejiq tnpusu Rukai sbiyaw(Nalang Wansan.Tanan),Ida bi saw jiyax hngawas Cin-ciya-cing siida, Ida tmpusu dgiyaq Nantu hiya ka seejiq Bunun ,Bukuy do musa emtmay phiyu nanak alang nsgan hiya ni,Kika plealaykmbgurah kndsan qquri nsgan Inpiing .

Klwaan Nihung siida han,Dxgal nii o nTaytung Kuansan ,Mnda Thowlang empdudul knsat Taywang ka kmlawa .Asaw endaan tmjiyal quri Neyburu jiyax hngkawas 1941 siida,wada dha trqilantmhjiltmabuy truma ka Bunun, Tmhjil bitaq alang Ruyi quri baraw ReykunhuSanyi.Cunyi.Siyayi,Nhdaan tmjiyal do spuung dha tmngahanRuwawsan ka ReykunhuSanyi.Cunyi.Nyahan alang Rwansano spyusan kiyi nsngan Yeyn-ping.

Babaw tnjyalan prajing nsngan Inpiing nii o nsgan mqruri nsgan Ruyi uri,Paah 1946 hngkawas ka ngalan [治]，Nsgan Yeyn-ping o nngalan hangan bukung Yeyn-ping Teyseyku,bitaq sayang ida ngalan nsgan Yeyn-ping da.Empusal kbkuy hngkawas klwaan sayang ,psbrih pstutuy lnglungan ka seejiq tnpusu,prajing pprngawmquri kmpriyux maapusu hnici hangan rudan ka nsgan ksun,Pnaah 2014 hngkawas prajing pgkla kari ka bukung nsgan Yeyn-ping uri,balay bi ungat pnegluban tndxgal seejiq tnpusu ka Yeyn-ping nii,Kika prajing muda empprngaw sbgrahaw hangan nsgan dha nanak.

Sgeayusqpahun alang

Sgeayus nsgan nii o 5alang 43qpuruh

· Pasikau　(Alang Towing)

· Vakangan　(Alang Hunyi)

·Sanungsung　(Alang Yunkan)

·Buklavu　(Alang Uring)

· Tulanzang　(Alang Rwansan)

Elug

·Elug paru Tay 9

·Elug paru nyusan 197

·Elug paru nsgan qquri nklaan hidaw32

·Elug paru nsgan qquri nklaan hidaw36

·Elug paru nsgan qquri nklaan hidaw40

Ttgsa

Ptasan tgska

Ptasan tgska Towing nyusan Taytung

Ptasan tgbilaq

Ptasantgbilaq Towing nsgan Yeyn-ping nyusan Taytung

Ptasantgbilaq Uring nsgan Yeyn-ping nyusan Taytung

Ptasantgbilaq Hunyi nsgan Yeyn-ping nyusan Taytung

(Ptasantgbilaq Ruwansan nsgan Yeyn-ping nyusan Taytung

Saan rmigaw

Sapah aji ssnguhi pusu hmrapas snbut qurug Huyi:Alang Huyi o, Kisa niqan bi hangan empkbanah rnabaw qhuni dgarung ka jiyax Krpuhan,Kika alang tmpusu Bunun,Ida kiyi hnici knsuyang hnigan rudansbiyaw, Sbiyaw o tmsqmu ka alang nii, ptasan tgbilaq Huyi o pusu bi dmnudul hmrapas snbut qurug Taywang, manu saw kiya ni niqan bi hangan dha gmnelug bitaq kana klwaan babaw dxgal.

Hngkawas siida,Bukung ptasan tgbilaq Huyi Rincupun o, Yasa ini knhbaraw ka miyah matas, kiya ni qnita na lqlaqi o embbrx bi ni smkuxul bi hmrapas eniq ngangut ni tgluhay bi tmsamat, Smkuxul bi hmrapas snbut qurug uri do,Kika niqan lnglungan na muda emphiyu snbut qurug ka Rincupun, Bitaq sayang ka shici ta ssnru tndhuunsuyang kari ndaan Huyi ptasan tgbilaq snbut qurug nii.

Kana endaan tndhuun knrdax ni aji shngiyun hngkawas siida,,Ga skuan ptasan tgbilaq Sapah aji ssnguhi pusu hmrapas snbut qurug Huyi,Kska sapah skuanpnssuwil snbut qurug Huyi o，Niqan njiyan dha qngqayan qurug sbtun ni knrdax endaan dha seuxal,Kana psingan dha hnigan sasaw nikana qngqaya.Pqita gnkla dha hrpasan snbut qurug niendaan jiyaxtndhuun knrdax,Kika saan bi rmigaw qtaan nniqan endaan kkrana hmrapas snbut qurug sbiyaw ka hiya.

Kska tg2 tntunan sapah skuan pnssuwil o niqan qngqaya knkla kndsan Bunun niSapah ttgsaan qmita sasaw samaw,Pspuan kana knkla kndsan Bunun ni knkla qmpringan snbut qurug ptasan tgbilaq Huyi,SawSleexan bi spqita endaan pkrana quri seejiq tgqangaw Taywang ka seejiq tnpusu sbiyaw.

Asaw niqan qmpringanqurug sbtunptasan tgbilaq Hunyi o,Kika tgkingalpusu biyax stmaan mlglu hiyiTaytung uri,Ana ssiyaw elug niqan saan rwaan qurug ni kana qmpringan ga psdkaqurug sbtun hiya, Muda tmquli tmkngkla seejiqqurug sbtun ka kana ptasan ni,Mririh klwaan musa psdka mangal suyang hangan mtqiri knlangan kdjiyax ,Bitaq miyah smluhay Taytung kana ka qmpringan psluhay qpahun qurug sbtun,Ungat pstqan knrdax ka hrpasan niya qurug sbtun.

Hrpasan ulay Ihunang:Mtmay ta hrpasan ulay Ihunang o ida muda elug nsgan Ruisui,kkiyi yayung Ihunang ni ngangut ulay o mtqita qtaan,ki ksun ruwan ulay tmngahan,Mrmun hari ka qsiya na kika ksun qsiya Tan-su-cin-an(NaHCO3),Mtasaw bi ka qsiya na ini sknux uri,Ida bi saw 47℃kakntlaxan qsiya,Quri kndxan na CIng-rit (OH) o 6.6kiya,Ini pstuq dmuuy ka qsiya spat pnstkart.klwaan Mansyu siida,Musa tmsamat dgiyaq ka Truku do hlayan dh aka ulay Ihunang.klwaan Nihung siida do qbhangan bi ka hangan na da,Bitaq sayang ida qtaan ka hrpasan ulay sapah Nihun,Mnda smlaan kdjiyax ka sapah ulay nii,Tai saw yahan psbrnahun lmnglung seejiq mniyah ka nniqan ulay jiyax sexual.

Sapah alang Bunun:Jiyax 2000 hngkawas siida ,Yahan hrpasan ulay Huyi Bunun nklwaan o,wada maabalay ngalang nanak kmlawa tmusu alang Bunun da,Kika tgkingal quri endaan qpahan rmigaw qmita qquri kklawa dxgal tndxgal nii o,Wada ptpusal smbgurah smdhug mangal pusu biyax kmlawa nanak seejiq tnpusu da. Qmpringan ttgsa pusu psslian pila Bunun pseupu Lalang Bunun ni tnpqhan ulay Huyi Bunun,Tbiyax tmquli tmkngkla pkrana pnegklaan hyaan nanak ni phiyu knparu hangan knrdax qqpah dnuuy alang uri.

Tgmalu nhuma

·Bnuwar (Busuq)

·Sibus

·Phpah risax

[[Snakun:Truku]]