Nsgan Kwan-san
Nsgan Kwan-san (Kari Bunun ：Kinalaungan, hnang 4 nsgan kari seejiq Ngayngay Taywan o (guanˊ sanˊziinˋ),kari seejiq Klmukan o( Koan-san-tìn) Seuxal o ngalan hangan "Li-lung". Ga tgdaya nyusan Tay-tung Tay-wang. Hmbragan seejiq nsgan hini o niqan maspat kmxalan kbkuy hiyi. Kika sun knhbragan seejiq nsgan tghghaw bi ni ini dhuq kingal kbuhug ka seejiq nsgan nii.
Nsgan mtqiri hyaan o gtgut ryaxan hidaw ka nsgan Hay-twan, lmutut tgdaya ka nsgan Ci-sang, smdalih nklaan hidaw ka nsgan Tung-he, ni mlutut tgtruma ka nsgan Ru-yey da. Nniqan na brah o tgtruma breenux ayug paru Skang-ki ni Tay-tung. Kska hiya o mnda hini ka yayung Pu-yu-ma. Mniq iyax dgiyaq paru ni dgiyaq siyaw pnlaq nklaan hidaw. Karat na o mtalux sbgihur. Kingal hngkawas ka qnqixan na o empusal kbkuy dmrax. kntlxana na o 23.7 0°C.
Endaan
Plealay bi klwaan Cin siida, seejiq tnpusu Pi-pu-wa ( pusu bi o Tau-rung) jima mtmay kmbgurah Kwan-san da. Bukuy duri o mtqapur mniq ni phiyug alang ka A-mis uri. Ida bi hngkawas klwaan Cin Kwang-sui nhdaan hari kika kika hana thjil kmbgurah hini. Klwaan Nihung siida, thowlang empdudul Tay-wang pthjil dseejiq Ngay-ngay miyah kmbgurah quri nklaan hidaw ni pus una bi o quri alang alang Hu-ring hiya. Dduma do mkreurus mniq Kwang-san aji uri o llabang bi alang nklaan hidaw hiya. Brah hangan nsgan Kwang-san o Li-lung (Kari Tey-wan ：Lí-lāng ) Prjingan paah kari A-mis. Ya sun alang nii o lala bi “embanah kuwi” ksun.
1920 hngkawas (Ta-cen mngari hngkawas) phiyug qpahan Li-rung. Babaw na do gmeelug daan knsat Kwag-san. Yaasa mniq truma Paru Kwang-san nii kika pryuxun ka ngahan asi si Kwang-san da.
1946 hngkawas klwaan Kuwowmin phiyug nsgan Kwang-san ni bukuy do pryuxan dha nsgan Ri-rang duri. 1954 hngkawas duri o pryuxan nsgan Kwang-san da.
Pnegdxgal
Kska nsgan Kwang-san o niqan yayung Pu-yu-ma. Nklaan hidaw ni ryaxan hidaw o dgiyaq pnlaq gsilung ni dgiyaq paru. Kika sun ida breenux ayug nTay-tung ni mddka nsgna Ci-sang ni nsgan Ru-yey dxal eyeayug kana. Bnbun bi ka dxgal n ani malu bi qqpahan dxgal. Pdkaun ta qmita o qmbrqan dxgal nsgan Kwang-san o mgkala rbuq na dha nsgan Ci-sang ni squwisan hari uri.
Bnkgan qqpahun alang
Alang Yey-mey、alang Ri-rung、alang Sing-hu、alang Hung-ceyn、alang Cun-hu、alang Teyn-kuang、alang De-kaw, Niqan 7 pnspuan ka alang ni 135 ka qpuruh.
Tgska pusu hari elealang kkrana
Nniqan nsgan Kwan-san
Kska 《Bnkgan elealang nklaan hidaw 》o tgska elealang kkrana Kwan-san ka Kwansan. Knlabang pnegluban na o bitaq nsgan Kwansan, nsgan Cisan, ni nsgan Hay-tuan 3 elealang.
Bnkgan qqpahan alang sayang o ida Kwan-san ka pusu bi. Kika sun “nniqan nsgan Kwan-san”. Alang pnegluban na o rahuq Kwan-san, Ci-san, Hay-twan, bitaq nsgan Ru-yey ni Yeyn-ping uri. Saw ka qpahan knsat Kwan-san, sbiq qmpringan Kwan-san, mklawa dxgal Kwan-san, ni mklawa gxal sapah Kwan-san. Duri o phyigan ka spuhan Ce-ci Kwan-sang do mttuku bi kkmalu sspuhan elealang Kwan-san da. Pnaah 2016 hngkawas, mrrana knmalu kndsan ka Kwansan. Niqan Ceyn-ryeyn tgska sbrigan ni Yeyn-cwan sbrigan qnawal rrngaw ddsun、Seyn-ca-taw、Cen-ri tgparu sbrigan, sbrigan qmpringan mqpah dxgal, sbrigan 7-11, msleexan bi sbrigan Ceyn-cya, sbrigan qngqaya ptasun Cin-yi-tan, sbrgan qpahan qnawal rngagan Cung-haw, qpahan mdayaw samaw Tay-wan Kwan-san, qpahan ayang Cung-kuow, Kwan-san hndayu, kwansan sslian tgbilaq sbrigan, ni sbiq spuhan Ce-ci Kwan-san.
kmpryuxan qqpah euda
Tgrajing bi qtaan endaan maa tgska qpahan alang Kwan-san ka Ri-lung o 1915 hngkawas siida. Ngalan tgska ka Ri-lung phiyug gasil knsat kaji samaw ni gasil qnawal rngagan knsat. Siida uri do phiyug 「sbiq qpahan Ri-lung」kmlawa. 1920 hngkawas wada pspuun kska sbiq qpahan Tay-tung ka sbiq qpahan Ri-lung. 1923 hngkawas phyugun duri ka sbiq qpahan Ri-lung ni kmlawa Ru-yey, Ri-lung, ni Sin-yeyn tru alang. 1937 hngkawas sbiq qpahan Ri-lung o wada ryuxun nyusan Kwan-san. Ryuxun Kwan-san Cwan ka Ri-lung Cwan. Knlwaan nyusan Kwan-san o kika sun nsgan Csang, nsgan Kwan-san, Nsgan Hay-twan, nsgan Ru-yey, ni nsgan Yeyn-ping rima bnkgan qpahan alang. Kwan-san o kika sun tgska alang paru rima qqpahan alang nii.
Bukuy tnegjiyalan 1945 hngkawas kingal idas empusal rima jiyax bkgan nsgan Kwan-san alang Kwan-san nyusan Tay-tung. Rajing bi han o kmlawa tru nsgan ka alang Kwan-san, kika sun nsgan Kwan-san, nsgan Ci-sang, ni nsgan Ruy-eye. Ida ki hngkawas spat idas siida, thiyun nsgan Sinkang wada pryuxun nsgan Ri-lung ni nsgan Cen-kung. Alang Kwan-san o mrana dha bgurah nsgan ka knlaan na. Pspuun ka knlwaan na o kingal nsgan nniqan o spat nsgan.
1947 hngkawas wada laxan ka qpahan alang Kwan-san.1949 hngkawas phiyug alang Tung-hung ni nnqan na o kika ida nniqan qpahan alang Kwan-san nsgan Ri-lung. Knlwaan na o Hay-twan, Cin-san, Yeyn-ping, Ta-jien, ni Ran-yi rima nsgan. Wada maa tgska qpahan alang qmangaw elealang da. 1951 hngkawas wada laxan ka alang Tung-hung. Qqpahun uuda Ri-lung o wana kska nsgan nanak da. Kska 1954 hngkawas wada pryuxun nsgan Kwan-san ka Ri-lung ni ida bitaq saying da.
Endaan pkrana
Klwaan Ni-hung siida, alang paru Ri-lung o ini biyaw mrrana, yasun Kwan-san o pusu qqpahan alang ni qlhangan kneat. Ddknsat ni ruwan sapah dha o dmudul rrana bbarig, knkla kndsan, ni ttgsa. Manu maa pusu tgska tgtruma eyeayug ka Ri-lung. Qngqaya hhqulan uri o phyugan ppyaan tdruy qrngul ni ppyaan tdruy bahu. Kika sun pusu bi rmuxan eusa alang seejiq tnpusu. Klwaan Ni-hung siida, qqpahun nngalun o tmqmsiya, tmsakus, kahuy, ni tmlblak. Babaw tmgjiyal do qqpahan dxgal, qqpahan qhuni, qqpahan lblak, ni qqpahan spriq knux. Kklgan qqpahan nii o peiyah mthjil ni mrrana ka knhbragan sjiqun alang paru Ri-lung ni meangal bi brihun. Mniq tgska alang paru Yi-ri ni alang paru Tay-tung ka alang paru Kwan-san ni nhdaan bi elug klwaan 20, peiyxa dgiyaq pnlaq gsilung dha nsgan Cen-kung duri, manu pnegdxgal Kwan-san o niqan bi bruxan na.
Knhbragan seejiq
1968 hnkawas siida, knhbragan seejiq hiyi nsgan Kwan-san o tghbaraw bi. Bukuy do wada meelih hari da. Wana 1975、1981、1982、1990、ni 1993 5 hngkawas nii ka mrana hbaraw. Kana 47 hngkawas do ini khbaraw kida. Duri ni 2007 hngkawas 10 idas siida, tgpxal asi keelih ini dhuq kingal kbuhug hiyi.
Saan rmigaw
· smudal ppyaan tdruy Kwan-san
· teyn-how-kung
·sapah tqian Cya-ping
· maspat suyang qtaan Kwan-san
· saan rmangay qmita nkana Cing-swey Kwan-san
· elug tdruy gakat qmiri nsgan Kwan-san
·Sapah paru qtaan sasaw samaw Cung-hwa Kwan-san
· nniqan rngayan qmita Hwa-un
·snlaan suyang qtaan qmpahan payay Kwan-san
· Hwa-hay tg9 elug Taywang Kwan-san
Tgmalu hnmaan
·masu
·suyang knux Ningmung
·Ayyic
·Syanting
·Payay
[[Snakun:Truku]]