Nsgan B-su-ring

Nsgan B-su-ring

Nsgan B-suring (kari Truku), ga mniq tgdaya nyusan Hua-lien Tay-wang, tgdaya o mseayus yayung Hu-ping ni nsgan Nan-aw nyusan Yi-ran, iyax nklaan hidaw tgdaya dalih gsilung paru, iyax nklaan hidaw tghunat o mlutut nsgan Sing-cen, alang paru Hua-lien, nsgan Ci-an, nsgan Sow-hung. Ryaxan hidaw o mlutut nsgan Hu-ping Alang paru Tay-cung, nsgan Ji-ay nyusan Nan-tu. Tghunat o mlutut nsgan Wang-rung. Tgparu bi knlbangan dxgal nsgan Tay-wang ni tghbaraw bi knlala seejiq nsgan mqqdgiyaq. Knlbangan kana dxgal nsgan o 1.642 km pnsrurul, nniqan snpuan kana dxgal nyusan o yaa 35%, tg3 qpahan tgparu bi knlbangan kana mtqiri klwaan. Hmbragan seejiq o 1.6 kbuhug ni 4 idas 2020 hngkawas o hmrinas nsgan Sing-yi nyusan Nan-tu maa tglala bi hmragan seejiq nsgan mqqdgiyaq kana mtqiri Klwaan. Kana dxgal hiya o tggaaw klgan seejiq Truku kana. Kana dxgal o 99% ddgiyaq ni blbilaq dgiyaq dxgal kana, wana dalih hari 1% o dxgal breenux gntuan yayung Mn-tu-du ni yayung Hu-ping, ska dseejiq nsgan o ga mkghak mniq saw hini. Hniygan dxgal gnhrahan yayung ka Saan rmigaw qmita nkana Truku nKlwaan ni tg8 elug paru Cung-hun muda mhagat lmihug o kika niqan bi hangan kana dalih thiyaq.

Endaan(歷史)

Nniqan knxalan Cing ka Bsuring o mgquri dxgal Liensyang klwaan Taitung, nniqan knlwaan Nihung siida o “dxgal mrangi seejiq”sun, sbiq nyusan Yenhay ni nyusan Hualienkang klwaan qpahan mrangi seejiq, babaw prajing tmgjiyal, nklwaan nsgan Singceng. 1946 hngkawas mtbiyax prana pgdkaun nniqan klgan seejiq quri seejiq tnpusu ni dmayaw nniqan seejiq mqddgiyaq quri kklwaan pkrsung tnunan alang seejiq mqdgiyaq ni uuda mdudul do pryuxan na “nsgan”, muda qmpah kmlawa nanak ni pkrana nniqan uuda kmlawa, phiyug pusu klwaan nsgan “Usering” kiya ka ga mniq Bsuring sayang uri, tgplalay bi smmalu hangan nsgan han o “nsgan Sering”, kiya ni yasa mddka hangan “Sering” Taipei, kiya ni speangal na elug kari saw nii knsyangan llingay htngyan mgppajiq kana qqhuni msleexan qtaan ddgiyaq mttasaw bi qqsiya ni prihan na elug kari hangan nsgan “nsgan Bsuring”sayang da. Sayang o niqan uuda empriyux tmhangan nsgan Truku, mmlutut babaw nsgan Arisan nyusan Cyayi, nsgan Santimen nyusan Pingtung, nsgan Namasya Alang paru Kawsyung, tg4 smbbrih thnganun hangan rudan nsgan seejiq tnpusu.

Dxgal(地理)

Ga mniq baang Dgiyaq paru ka nsgan Bsu-ring, dgiyaq msququ dxgal, sgpurug knbragan ddgiyaq knppriyux ka krkarat na uri. Smka dxgal o ga pyugan Saan rmigaw qmita nkana Truku nKlwaan. Saan rmigaw qmita nkana Truku nKlwaan o mniq ska na hi ka seejiq o Seejiq Tnpusu Truku Tay-wang ka pusu bi. Qmpah Saan rmigaw qmitankana Truku nKlwaan. o mrana paru bi. Pusu bi muda dxgal nsgan ka sbiq yayung o yayung Hu-ping, yayung Mn-tudu , yayung Pra-tan,ni yayung B-tu-lan, Quri dgiyaq o dgiyaq Ba-tu Tow-puk, , Dgiyaq paru, dgiyaq Kl-bi-yun, dgiyaq ungat ngahan,  ququ dgiyaq B-bu-raw ka mniq nsgan nii.

Paah 2014 hngkawas nsgan Kwi-san nyusan Taw-yeyn knpriyux nsgan Kwi-san Alang paru Taw-yeyn do maa nsgan tghbaraw bi seejiq kana klwaan, sayang o tg6 paru nsgan knhbragan seejiq kana klwaan, mniq kana klwaan quri kana klwaan qpahan nyusan ka hnbragan seejiq o tg17 hangan.

Ptyusan nniqan qqpahan euda

Bnkgan truma nii ka “alang”nPtyusan nniqan qqpahan euda yasa ska alang o yaa bi niqan piya alang. Ska ga ska psnkraya() o ptnhangan kari Truku.

Alang Hu-ping

Alang Kn-li-bu (Knlibu)

Alang Gu-kut (Gukut)

Alang Qn-ra-gan (Qnragan)

Alang T-ki-jig

Alang D-ga-rung (Dgarung)

Alang Ta-ci-ri (Tkijig)

Alang Bs-ngan

Alang Qr-gi (Qrgi)

Alang Bs-ngan (Bsngan/Truku)

Alang Min-ru (Tnbrahan : alang Tatung : Skadang, alang Tari : Huhus)

Alang Bsu-ring

AlangTpu-qu (Tpuqu)

Alang Bsu-ring (Bsuring）

Alang Ku-lu (Kulu)

Alang Dow-ras (Dowras)

Alang Qow-gan

Alang Qow-gan (Qowgan)

Alang D-riq (Driq）

Alang D-ji-ma (Djima）

Alang B-ta-kan (Btakan）

ALang Smu-dal (Smudal)

Alang K-ra-ga (Kraga)

Alang Pra-tan (Pratan）

Alang l-ba-san (lbasan)

Alang T-qi-an Ru-ngay (Tqian Rungay)

Alang K-du-san

Alang K-du-san (Kdusan)

Alan Sa-kura

Alang Pa-jiq (Pajiq/Sakura)

Alang Bi-kaw (Bikaw）

Alang Dow-mung

Alang I-buh (Ibuh)

Alang Dow-mung(Dowmung )

Alang T-mu-nan : Ga mniq dudux tghunat bi nsgan Bsuring, msdalih silung Riyi ni mslutut nsgan Sowfung.

Alang Mi-ya-wan (Miyawan)

Alang T-mu-nan (Tmunan）

Alang B-ra-naw (Branaw）

Qqpah pnyahan

Kana dgxal nsgan B-su-ring o lala bi ddgiyaq ni qqtaan hnyigan snbragan yayung, kiya ni qpahan pnyahan ska nsgan o mgquri tg3 tnunan pnyahan qpahan rmigaw qqtaan ka pusu bi lala qpahun. Sgpurug ta snpgan klwaan nyusan Hualien o Saan rmigaw qmita nkana Truku nklwaan ni tg8 sspgan elug Tai dxgal rwaan qqtaan o kngkingal idas ka snpuan hmbragan miyah rmigaw seejiq o 30~40 maxal kbuhug, mmadas bbrihun ddnuuy o aji hmut knlala ni iya sblaqi qmita. Duri ni mgbbrah na hi o quri bbrihun isil ngangut na o mggbrah bi embbiyax uri. Yasa pyahan bi smmalu btunux tari, ska nsgan tg2 qpahan pnyahan o pnyahan pnrana smmalu qpras ni qpahan smlaan Huping ka pusu bi. Quri tg1 qpahan pnyahan pnurug snpgan qpahan pusu mspug nyusan Hualien o pusu pnyahan qnpahan dxgal o bunga ni baun, bitaq thici bi 2014 hngkawas yaa bi niqan 30.73 knlbangab kungcing dxgal ka hnmaan baun, knlala hnmaan na o yaa bi 7.3 % knlala kana nyusan. Duri ni hnmaan dxgal bunga o 24.92 kungcing yaa bi 13 % qqpah pnyahan knlala kana nyusan, duri ni niqan bilaq bi dxgal hmaan sqmu, kiya ni bilaq bi pnyahan na kiya.

Pusu pnyahan patas(資料來源)

[[Snakun:Truku]]