Nicaragua

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Nicaragua
Flag of Nicaragua-Kwoci Nicyarakwa-konghokwo9尼加拉瓜國旗 )

Nicaragua (尼加拉瓜)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

File:Coat of arms of Nicaragua.svg-Kwohwey. (國徽 )

Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka Nicaragua, 13 00 N, 85 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 130,370 sq km (hangan na o Tg 98) (knlbanga dxgal o 119,990 sq km, knlbangan qsiya o 10,380 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 5,966,798 hiyi. Gaga Managua ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Nicaragua ga wada sugan 42.20% ka dxgal qpahan, 25.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.50% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Daniel Ortega, pnaah hngkawas2007 idas 1 jiyax 10pnrajing kmlawa klwaan.

File:Nicaragua (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置 )

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Nicyarakwa-konghokwo (尼加拉共和國)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Nicyarakwa-konghokwo (kari Sppanya: República de Nicaragua), asi daha kesi Nicyarakwa, alang qnlhangan ga meniq Congmeco, heya rmabang ba knugheti dheran na alang Congmeco, tgdaya na we Hongturasu, tghunac na we Kosutaricya, quri hhreyan na hido we Cyaropihay, mqquri Taypingyang ka ggqiyan na hido. Dheran qnlhangan Nicyarakwa nii we maha teru prngagan ka dheran na, kiya ka llebu dheran na quri Tayp-ingyang, mhuriq msekuy quri ckceka alang na ma, llebu dheran na quri Cyaropihay. Dheran na Nicyarakwa ka smdaling Taypingyang ge, niqan daha rcilung paru ba Congmeco─rcilung Manakwa daka Nicyarakwa. Tunux alang na Nicyarakwa nii we Manakwa. Mttilux muuxun karac na, egu kklegan so muudus ma, dgiyaq psceriq puniq.

Ris (歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 1524 we pncuming na Spanya; knkawas 1821 idas 9 ali 15 de, paha kari mptburux ka Nicyarakwa nii, mnosa tuumanl congmeco-ren pang.

Pnrdingan knkawas 1978, ado mseyang tnsapah na Somoca cungcen ka seediq Nicyarakwa, anu wada daha phqilun ka seediq mdudul hwantwepay Moro, pstotuy kmciyuk tucay-cungcen na Somoca kana seediq alang Nicyarakwa. Knkawas 1979 idas 5, supi na mingcu cehwang cunsen Sangtino (asi daha kesi Sancecun) we, mosa mcebu tunux alang daha Manakwa. Idas 6 ali 4, peeyah Manakwa pakong kana seediq alang Nicyarakwa, lmekuh mopux Somoca cungcen; ali 19, mremux Manakwa supi na Sancecun, wada daha poxun ka tucay-cungcen; qmita so nii ka Somoca de, wada alix ma qduriq alang icil, mhedu dehuk hini ka 43 knkawas tucay-cungcen na Mosoca di; ali 20, mingcu-husing cunghu we paha kari so tunux alang daha Manakwa hii ma, dheya ka mdudul di. Pheyu cunghu supi bgrah, Tanniar‧Awticya ka tunux na, plkehun Suren ciida ma Kupa. Wada ini beyo mqnaqah ka cungcen na Sangcecun daka Dame, cunghu Rekun ciida na Dame we, dmayo yocitwe na kmciyuk cunghu, kika 10 knkawas mccebu nanaq Nicyarakwa nii. Ciida duri we, knkawas 1984 we mnugaya mangal congtong ka Awticya nii. Mhiti bale de, wada mhedu knkawas 1990 ka pncbuwan daha nii, wada malix ciida ka dmudul ka Sangcecun nii ma, mbarah mangal cungcen ka toyi na dungan.

Knkawas 2014 idas 1 ali 28, wada pooda kingal senhwa syocungan, wada hii lixun ka ali qqlahang na congtong.

Tiri (地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knuglahang dheran na Nicyarakwa na Nicyarakwa 130,967 km², maha mntena hari Sira ma Araprmaco, dheran na Nicyarakwa nii we, ga cenga pewe 10° betaq 15°,sicing 79° betaq 88°, quri hhreyan hido na Nicyarakwa nii we, gheti ka dheran na llebu, egu dgiyaq psceriq puniq ka ggqiyan na hido; quri tghanac na ggqiyan hido we, niqan rcilung Nicyarakwa ka rmabang ba paru Congmeco.

Mttilux ka karan na; maha 2000 mm ka qnyexan na kingal knkawas, quri hhreyan hido egu hari ma, tikuh hari ka ggqiyan hido.

Singcng cuyhwa (行政區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Nicyarakwa konghokwo nii we, alang tanyicu, toma na we niqan 15 sung (departamentos), 2 cucuci (Región Autónoma).

Jnko (人口)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 2014 we 5,848,641 hei kana seediq na Nicyarakwa nii (knkawas 2012 we 6,071,045 hei), klegan seediq na we, seediq Maysutiso we 70%, seediq bhege we 16%, llutuc Hweco we 9%, yencuming Meyco we 5%, ckceka na we, llutuc na Hweco ge qtaun naq tnhrigan daha, seediq ga meniq alang pngerah we 84%. Knkawas 2011, snpegan kkuudus daha we 71.90 knkawas daha, msdaling hari kkuudus seediq Yenan daka Poryo; hhuqil na laqi rabu hani mntuting we 2.55%, msdalinghari Masaar-cintaw daka Parakwe; spegun kana nhqilan seeddiq de, tg91 bobo dheran nii ka Nicyarakwa, msdaling snpegan kana bobo dheran daka Panama.

Alang tgparu ba Nicyarakwa ka Mnakwa,  knkawas 2005 han we 150 wan ka hei seediq na, ququ smepu dige, yaani maha 200 wan hei  seediq na de knkawas 2010, meniq ka alang pngerah  paru de, maha niqan 250 wan hei ka seediq na. Knkawas 2005 han we, hmrinas 700 wan hei seediq ka ga meniq  quri dheran Taypingtang, ckceka na ma quri tgdaya na,  ga meniq dheran quri Tasiyang we, hmrinas 70 wan hei seediq na.  

Cingci (經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu na bale ppyahan pila Nicyarakwa nii we nongye na, nongye canping daha we 60% ka ga daha brigun alang uciicil, knkingal knkawas pnyahan na pila we 20 yi meyen. Knkawas 2008 GDP daha we, 266.66 yi meyen de qtaan peeyah beyax bbari daha, tisanci canye na we GDP 56.9% ma, tiarci ma tiyici canye na we 26.1%(snpegan knkawas 2006) ma 17%(snpegan knkawas 2008), gdp na we tgbaro ba alang Congmeco, wayhwe na duri we, hmrinas 15% GDP na Nicyarakwa, seediq dah ga meepah laalang uciicil we, knkingal knkawas ge 10 yi meyen ka ag daha pdesun Nicyarakwa,  seediq pqeepah na Nicyarakwa nii we maha 232.2 wan hei, tiyici, tiarci, tisanci rawtongri daha we, 29%、19%、52%(snpegan knkawas 2008). Knkawas 2015, GDP daha we 1,949 meyen.

Waycyaw(外交)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Mkmalu kana laalang bobo dheran nii ka Nicyarakwa. Cuuxan  han we, niqan so pnqnaqah daka Korunpiya ka  snuayus  daha Cyaropihay ma, ayus daha yayung ka pnkseengan na daka Kosutaricya, kika naqah  hari ka pngluban daha, wada spooda kwoci-hwayen hndure de, ga mkmalu hari di. Knkawas 2018 ge, ado sohwe-kayko ma miriq seediq ka cunghu daha, kndudul mstheya ka pngluban daha.

Bale ba  we, smuruwa tongho Congmeco ka Nicyarakwa. Ado mqquri copay sohwecuyi ka Sangting-mingcu-sehwangcunsen, kika mkmalu Wenezwera ma  Kupa alang dnii. Ani naq ini sruwa sihwang-suce ka ga ddulan Dane niqan lnglungan so tikwo ma pacen we, suupu Dame ka  qmerac psino  pila, mbbari tuping, smmalu pnsliyan naqah ma cukong dnii mddayo laalang, dungan we daka Dame ma aalang icil we, ga psdehu patis cuyo-mawyi seting pkmalu cingci daha.  Ma, mkmalu bale daka Orosu duri.

Pnyahan pnatas (參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%BC%E5%8A%A0%E6%8B%89%E7%93%9C