Kenya

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Kenya
Flag of Kenya (肯亞)

Kenya(肯亞)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Gaga kska Meycow ka Kenya, 1 00 N, 38 00 E ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 580,367 sq km(hangan na o Tg49)(knlbanga dxgal o 569,140 sq km, knlbangan qsiya o 11,227 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 46,790,758 hiyi.

Gaga Nairobi ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Kenya ga wada sugan 48.10% ka dxgal qpahan, 6.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 45.80% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Uhuru Kenyatta, pnaah hngkawas2013 idas 4 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.

File:Alternate Coat of arms of Kenya.svg(國徽)
File:Location Kenya AU Africa.svg(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Kenya(肯亞)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kenya konghekwo (Kari Swasiri: Jamhuri ya Kenya, kari Eygo: Republic of Kenya/ˈkɛnjə/, uxay uri u,/ˈkiːnjə/) splawa dha Kenya, wa mniq tunarac Ahuyrika, msdalih Ucilung Indu, mssqapah Somariya, Isopiya, Nansutan, Ukanta, Tansangniya, knlbangan tndxral qnlhangan pa 58 knbkiyan pinghwang kongri. Knhbrawan hiyi sediq Kenya u ya bay 5051 knbkiyan hiyi sediq, knkana minjoku u niqan 42, psnakan Pandu, Niro mi Kuste tu3 knbeyhing kluwanan tnkari, kari dduwi seyhu ka kari Eygo mi kari Wasiri. Knkana qnlhangan pa pnsnakan 47 keyng mi su, sotu ka Nayrobi.

Kenya pa mn tndxral qnlhangan Ingkoku han, kngkawas 1963 idas 12 diyax 12 speyyah Ingkoku dukuricu. Knbeyhing mtdka ayu tunarac Ahuyrika u wada na psdkanan dmka ka Kenya, mndungus bay msciyuk lmihu knkana qnlhangan ka cutaw, kiya ka wada mangal splawa dha “Jyujika Tunarac Ahuyrika” ka Kenya. Kenya ka tuhunac Sahara Ahuyrika knmalu hari keyjay na qnlhangan uri, qqpahun ppwalang, qqpahun huwu mi kongyey ka tu3 knbeyhing bay dmkuh keyjay kana sediq qnhlangan, wada ddulan srdingan sesu tocu mi mrana ka sduwi hbangan uri, kngkawas 2015 cida ka Kenya pa kcka qnhlangan knkana sngcan nngalan hbangan u 614.1 oku pila Amirika, knrana keyjay ryu u dhuq 5.6%.

Kenya ka Ryeynhekwo, Ahuyrika ryeynmong, Ini cyeymong undo, 77 qnhlangan citwan mi Tunarac Ahuyrika kongtongti qnhlangan cngyeyn. Ryeynhekwo jncyusu mi Ryeynhekwo lnlingaysu (thnganan dha Ryeynhekwo lnlingay kweyhwasu uri) congpu u phyuwan mniq Nayrobi sotu Kenya.

Rikisi(歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kenya ka tnpusu bay pnyahan sediq uri, kcka qnlhangan dha pa mnsndiyal 250 knbkiyan kngkawas brah na hwasu buc dudux tunux. Dhuq kongyeyn tu7 seyki daw, tunarac hunac nniqan mkngahu ucilung pa wada mssli alang mkbrnux qqpahun mbbari, sediq Arapo ka prading bay miyah tnpusu mniq hini. Tu16 seyki cida, mpqlahang Budoya ka wada mangal nniqan mkngahu ucilung.

Kngkawas 1890 cida, Ingkoku, Doicu ddha qnlhangan niyi ka muda mddayak tunarac Ahuyrika. Wada spatas quri Ingkoku ka Kenya. Kngkawas 1895 cida, seyhu Ingkoku ka pusa kari “Qnlhangan tunarac Ahuyrika” na Ingkoku ka Kenya. Kngkawas 1920 cida, wada mdxral qnlhangan Ingkoku ka Kenya. Mniq seyhu Ingkoku ka qmlahang cida, mniq iyax kngkawas 1956 dhuq kngkawas 1960 cida ka Kenya pa, sediq Cikuyo ka muda Mawmaw ciyi, mdakar cmin tongcu.

Kngkawas 1963 idas 5 ka muda knbeyhing seyngkyo, wada mbiyax ka Kenya Ahuyrika minjoku ryeynmong (slxan thnganan Knmong). Mntna kngkawas idas 6 diyax 1 phiyu cucu seyhu, idas 12 diyax 12 ka pusa kari dukuricu, wada mnhdu ka mk70 kngkawas cmin tongcu. Kngkawas 1964 idas 12 diyax 12 cida, phiyu Kenya konghekwo, ida mniq kcka Taing kwosyey.

Kngkawas 1978 cida, tutaxa soto ka Cyawmo Kenyata, huku soto ka Tanniar Arabu Moyi ka lmutuc phyuwan soto. Kngkawas 1982 idas 6 cida, muda pnwaya kingal tang ka Kenya. Kngkawas 1991 idas 12 cida, muda pnwaya ou tang. Moyi ka dmudul seyhu dhuq mk24 kngkawas qnbsyaqan, dhuq kngkawas 2002. Kngkawas 2007 idas 12 diyax 27 Muway Cipeyci ka wada mangal soto seyngkyo, mdakar pay Cngse mincu undo ka wada mbiyax knhbaraw hiyi ging mniq kcka gikay, mpdkuh bukung mdakar tang Rayira Awtingcya u mniq knkingal nniqan muda dmudul prrudu pspaux. Kngkawas 2013 cida, Uhuru Kenyata ka wada mangal seyngkyo phyuwan burah soto.

Knkarac hnyuwan lnlingay

Nniqan lnlingay(地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knlbangan tndxral Kenya pa ya bay 58.3 pinhwang km, wa mniq tunarac Ahuyrika, lhuwan cutaw ka tukcka, msdalih Induyang ka tunarac hunac, msdalih Somariya ka tunarac, mtnuayus Isopiya ka tudaya, tuiril daya u msdalih tuhunac Sutan, mslutuc Ukanta ka tuiril, lmutuc Tansangniya ka tuhunac. Tudaya bay ka Tuarkana cyun Aymisancyaw na dwiyaq Karukwakayris; tunarac bay ka Mantra cyun, mtnuayus Somariya mi Isopiya na turu muhing; tuhunac bay ka Kware cyun mi Tansangniya msdalih na mkngahu ucilung Induyang; tuiril bay ka Busiya cyun na sanan trdu asu Weytoriya.

Seyji(政治)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kenya pa kingal qnlhangan pnwaya soto, biyax smmalu waya qnlhangan u seyhu mi kokoingkay msupu muda  kiya, biyax suhwa u psnakan biyax singcng mi biyax smmalu waya. Neyke pa spudasoto, hukusoto, txtaxa bu bucyo mi congcyeyncacang                  knkana pa 35 hiyi sediq. Soto brah Muwayi Cipeyci u wada psdhuwan phiyu, kngkawas 2007 u wada mntxal mangal soto dungan. Kngkawas 2013 cida, Uhuru Kenyata wada mangal seynkyo soto, kiya u kndadax dukuricu kngkawas 1963 cida beytaq saya pa tu4 soto. Kenya gikay ka qnlhangal smmalu waya cikwan.

Gikay Kenya pa muda pnwaya ddha ing, pnspuwan canyiyeyn mi kokomin gikay. Mntxan gikay ging u 4 kngkawas. Gikay Kenya u mnuda bsiyaq bay pnwaya kingal ying, kngkawas 2010 psdhu keyngpo daw, knpriyux muda pwaya dha ying. Hoeyng Kenya pa psnakan 4 ci, kiya ka hoeing ticyu, hoeing cucyey, hoeyng tubaraw mi hoeing sangsu. Kenya pa pnspuwan Tunarac Ahuyrika kongtongti, rrima qnlhangan Tunarac Ahuyrika kongtongti u pusa kari kngkawas 2015 msupu pskingal qnlhangan ryeynpang. Ryeynpang niyi u niqan pnspuwan keyngpo, soto gikay mi pila dha.

Saya u, niqan 40 sngari ka cngtang mnuru waya Kenya, pusu na bay cngtang pa niqan: Kana qnlhangan Hakaw Utux ryeynmong, Kenya Ahuyrika minjoku ryeynmong, Kana qnlhangan Hakaw Utux ryeynmong-Kenya, duma cngtang u niqan Huyhumincu rwentan (dsediq) (Kana qnlhangan Hakaw Utux ryeynmong), Hwangco tang (Safina), Kenya sehuymincu tang.

Waycyaw(外交)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Qtayi: Kenya Waycyawpu mi pnluban Cyokoku-Kenya.

Kenya ka Ryeynhekwo, Ahuyrika ryeynmong, Pucyeymong undo, qnlhangan 77 citwan cngyeynkwo, Rwomey syeyting cyeynckwo, kiya mi (Tunarac Ahuyrika) Pnssliyan sseyhu pkranan (Icyate), Tunarac mi Tuhunac Ahuyrika kongtong sucang, Tunarac Ahuyrika kongtongti mi Nniqan Induyang cecwo ryeynmong mi pnsliyan dcuticyu cngyeyn. Ryeynhekwo mniq Nayropi u phiyu pansucu, Ryeynhekwo Jncyusu mi Ryeynhekwo Hwancingsu (Ryeynhekwo Hwancing kuyhwasu) congpu u phyuwan sotu Kenya Nayropi. Kwoci hecwose ryeynmong Ahuyrika pansucu phyuwan sotu Kenya Nayropi uri. Dhuq kngkawas 2019 cida, wada tuhuy 164 qnhlangan ka pwaluk pnluban waycyaw.

Wana ana ini cyeyncng uxay daw ini rwoti cyeyncng cke kongmin pa, kongmin qnlhangan icil mtmay Kenya brah cida pa kasi ka qulung bay dhuq mangal cyeyncng, kana passport sediq mpriwaw mtmay qnlhangan Kenya u kasi ka hmrinas 6 idas ka niqan dungus niya. Spuda “Hngri cyeyncng syeyncu csu 2013” dmuwi passport Kenya pa musa 68 qnlhangan u ana ini cyeyncng ka qnbliqan , tnbkuwan jeynseykay snpruwan qmita pa tu60.

Cyunsu(軍事)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Muwaya bay syeyntayhwa heytay Kenya pa kiya ka puting hiti 19th pnhiya qnlhangan Ingkoku na tunarac Ahuyrika butay mpduwi puniq, kngkawas 1963 daw hana niqan ka murux mpdudul pusu biyax cyunsuri, dhuq saya ka Ingkoku mi duma qnlhangan u ida niqan ka dmayaw kongreyng heytay Kenya. Kongcyun Kenya u pnhiyu kngkawas 1964 idas 6 diyax 1, mniq kngkawas 1973 brah cida han pa, sediq Ingkoku ka mpdudul han.

Kenya pa muda pnwaya smruwa nanaq mpcaping, niqan butay saya u ya bay 2 knbkiyan 40 kbkuy hiyi sediq, kcka hiya u Rucyun pa 2 knbkiyan hiyi sediq, Haycyun pa 1620 hiyi sediq, Kongcyun u 25 kbkuy hiyi sediq, niqan ka mpkcyunsu butay pa ya bay 50 kbkuy hiyi sediq. Soto ka ucwang butay congsring uri, kwohwang weyyeynhuy ka knbaraw bay cyunsu cweyce ciko, congcanmopu ka knbaraw bay dmudul ciko. Kngkawas 1998 idas 5 cida, seyhu Kenya pa wada knpriyux ka bnkuwan dmudul hheytay, phiyu tuiril cyuncyu, tunarac cyuncyu mi congyang singcng mi hocin cuhuy congsin. Kenya pa dmuwi bnkuwan cwangpey Ingkoku mi Amirika mi bnkuwan cwangpey Suryeyn, niqan 76 ka weykes cucan tangku, 80 ka BRDM-3, 35 ka ZSL-92 rulu yunping cwangcya; pusu beyx Haycyun ka 2 asu tingcu syunrwocyeyn; pusu biyax Kongcyun ka 20 F-5 skoki mpccbu mi 11 ka yunsuci. Kngkawas 2011 cida, Cyokoku Hahuy pa wada muway 4 cu9 purupeyra Kenya; kngkawas 2014 icda wada mntxan muway 2 cu9 purupeyra Kongcyun Kenya dungan.

Kngkawas 2012 cida, ddiyun hheytay Kenya pa knkana GDP na 1.96%. Kngkawas 2015 idas 2 diyax 5, Kenya Rucyun sring ka Kasao (JK.KASAON) congcyang; kngkawas 2015 idas 11 diyax 20 cida, Kenya kwohwangcyun Rucyunsring ka Raynate congcyang.

Keyjay(經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu tyawmu: Keyjay Kenya.

Dukuricu Kenya pa wada pkrana keyjaydha. Mniq iyax kngkawas 1963 dhuq kngkawas 1973 cida, kcka pnkranan nngalan pndkanan knkana kngkawas Kenya pa 6.6%. Kiya mi, mniq iyax kngkawas 1974 dhuq kngkawas 1990 cida u wada stabuy ka keyjay. Iyax kngkawas 1991 dhuq kngkawas 1993 cida pa qnnaqah bay keyjay qnlhangan Kenya nkndadax dukuricu ccida, wada thtur pnkrana na ka knkana nngalan hbangan kcka qnlhangan, wada kawas kawas mlih 3.9% ka nngalan na qqpahun pnhuma pnwalang. Kngkawas 1993 idas 8 cida, tonghwo pngcangryu dhuq cwangciru na 100%. Kngkawas 1994 dhuq kngkawas 1996 iyax ccida, nyeyncyun balay bay nngalan knkana kcka qnlhangan pnkranan ryu pa wada mkala 4% tikuh. Kngkawas 1997 prading, mtmay iyax thtur ccida ka keyjay dha; kngkawas 2003 u wana 1.4% balay, mniq pnrdingan knkawas 2004 daw wada mkala dhuq 2.3%, mniq kngkawas 2005 mi kngkawas 2006 cida pa wada mrana dhuq msdalih 6%. Keyjay Kenya pa sucang cingci na ciyey qnlhangan ka pusu bay, kiya mi ptura muda mtrawah mawyi. Qqpahun mpriwaw ka mniq keyjay Kenya pa knbeyhing bay piri niya, dalih 60% GDP pa pneyyah qqpahun mpriwaw. Alaw ka spuda qsiya qnyuxan ka pusu bay ddiyun qqpahun pnhuma pnwalang u niqan nanaq diyax snpngan na mtutuy mi stabuy, qqpahun pnhuma pnwalang ka 25% GDP niya. Kiya mi, ana so wada bay qnlhangan kongyeyhwa na tunarac Ahuyrika ka Kenya, wana 14% bay GDP niya ka kongyey. Kngkawas 2006 cida, nngalan knkana kcka qnlhangan Kenya pa ya bay 173.9 pila Amirika, jncyun pndkanan nnganlan knkana kngkawas pa kngkawas u hmrinas 450 pila Amirika. Kngkawas 2014 cida, nngalan knkana kca qnlhangan Kenya pa ya bay 609.37 oku pila Amirika.

Pusu bay cuko capin Kenya pa weynyipin mi ociya, kngkawas 2005 knkana nngalan hbangan u 11.5 oku pila Amirika. Kngkawas 2011 cida pa wada hmrinas Sriranka ka knou na cuko, wada knbeyhing bay qnlhangan cuko jeynseykay saya. Ahuyrika ka knbeyhing bay cuko sucang na Kenya, thiti daw Omong. Pusu bay cuko dha Kenya ka qnlhangan pa niqan Ingkoku, Tansangniya, Ukanta mi Heran, kiya mi pusu bay qnlhangan dha cinko pa Cyokoku, Indu, ARyeyn, Sauti Arapo mi Tunarac Ahuyrika. Sbari dha cuko Amirika u llukus. Kenya u na Ukanta (cuko 12.3%, cinko 15.6%) mi Ruanta (cuko 30.5%, cinko 17.3%) ka pusu bay tnhiqan qnpah mawyi.

Kenya mi sotu dha Neyrobi ka tunarac Ahuyrika na cinjong congsin. Dhuq puting kngkawas 2009 cida, kwoci cupey 40 oku pila Amirika, knkana bay saking u 8603 oku knsyeynring, pnsaking qnbsyaqan ka pusu bay, kcka na u pnsaking nganguc u 4297 oku knsyeynring, GDO niya u 21%. Dhuq kngkawas 2008 cida, Kenya u niqan knkana 42 sangyey ginghang, 1 ka uxay ginghang cinjong ciko, 2ka tiya cinjong kojyo, 2 ka cucay syeyhuy mi 95 ka huytuy ciko, kcka hini ka sspac knbeyhing sangyey ginghang pa-Pakeray ginghang, Cata ginghang, Kenya sangyey ginghang mi Kenya kokomin ginghang qqpahun niya pa kiya ka knkana cinjoyey na 60%.

Syakay(社會)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knhbrawan hiyi sediq(人口)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kngkawas 2009 cida, knhbrawan hiyi sediq Kenya u 3861 knbkiyan hiyi; kngkawas 2014 cida daw wada mrana dhuq 4500 knbkiyan hiyi sediq, pnsnakan 42 minjoku, Cikuyu minjoku ka knhbaraw bay hiyi sediq (18%), kiya mi thiti daw Rusiya minjoku (14%), Ruo minjoku (13%), sediq Karunking (12%), Kanpa minjoku (11%), sediq Somariya (10%) mi Meyru minjoku (6%). Kiya mi, niqan uri ka ini khbaraw sediq Inpa, sediq Arapo mi sediq Oco, pspuwan knkana u ya bay 1%. Pnsltudan qnlhangan Kenya cbiyaw pa smruwa msturung hbaraw snaw mi qridin ka waya dha, binaw dhuq kngkawas 2014 daw hana muda pnwaya quri ang msturung, spuda pnwaya snbalay bay phiyu taxa snaw mi hbaraw qridin.

Niqan bay hnhangan ka Kenya pa niqan: tama qnlhangan Cyomo Kenyata, brah soto Tanniar Arabu Moyi, brah soto Muwayi Cipeyci, kngkawas 2004 mnangal Nopeyar hepingcyang ka Wangcyari Matayi, brah congri Irayi Awtingcya, niqan bay hnhangan keyjay sweyce ka Rudan Parake Opama. Kcka niyi pa laqi Rudan Parake Opama ka  Parake Opama pa kiya ka tu44 hiyi soto Amirika.

Kyoiku(教育)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu tyawmu: Kyoiku Kenya.

Niqan 7 ka sapah pyasan tubeyhing pnhiyu qnlhangan, kiya ka Nayrobi sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1970), Kenya sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1985), Aycyeytun sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1987), CyomoKenyata nongyey mi cisu sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1994), Moyi sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1995), Samanu sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 2000) mi Tuiril keci sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 2002). Dhuq kngkawas 2006 mnhdu, Kenya u niqan 18 ka suri sapah pyasan tubeyhing mi sweyyeyn, knhbrawan hiyi laqi muyas pa 20% knkana knhbrawan laqi muyas tubaraw.

Kngkawas 1956 cida, wada phiyu Nayrobi hwangcya cisu sweyyeyn ka Kenya, kngkawas 1963 cida daw wada knpriyux hangan Nayrobi sapah pyasan tubeyhing sweyyeyn, wada muburah pnhiyu na Tunarac Ahuyrika sapah pyasan tubeyhing kingak sweyyeyn. Kngkawas 1970 cida wada ptalax ka Tunarac Ahuyrika sapah pyasan tubeyhing daw, wada mkala Nayrobi sapah pyasan tubeyhing ka Nayrobi sapah pyasan tubeyhing sweyyeyn, kiya ka wada mndungus bay tukingal dungus sapah pyasan tubeyhing Kenya.

Seyji(治安)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Qtayi: So sntali cnbu Kenya.

Ndan mnou sntali cnbu ka Kenya. Kngkawas 1980 cida, Nokehu ryokang u ndan cnbu pnsliyan cyeyhwang Parestan. Kngkawas 1998 cida, tasukwan Amirika wa mniq sotu Narobi pa ndan cnbu bakudang. Kiya ka spuda heytay Kenya mtmay Somariya cnbu sntali uuda ka cyunsu singtong, kcka qnlhangan pa mncun niqan sntali sediq dmudul cnbu snramus. Mniq kngkawas 2013 cida, wa Nayrobi kingal na sediq Israel ka bbriyan qqiya, wada danan cnbu ucwang hwencu pnsliyan Isral cicin cucu, hbaraw bay sediq qnlhangan icil ka mrdang.

Kngkawas 2016 idas 2 diyax 1, butay keysacu Kenya burah cwangpey u 30 ka rulu tangku, ddiyun pkrana biyax qndahang quri hhtur sntili mcbu.

Kngkawas 2018 idas 9 brah cida, wada muda knbeyhing bay tmraqil Cyokoku jikeyng ka Kenya, Kenya u snkaul keysacu dmuwi ppuniq musa qmraq ini puru waya ka sediq mpqpah qnlhangan icil, wada mntxan qmraq 13 hiyi sediq Cyokoku. Cyokoku mnniq Kenya tasukwan msang jikeyng niyi, snrnu naka ini qrapi ka dsediq dha mncahaya.

Bungka(文化)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Bungka Kenya pa wa mrimax bungka Swasiri, bungka tuiril, bungka Isran mi bungka Indu. 42 minjoku ka Sediq Tnpusu wada bay dhuq psbalay pqqita bungka txtaxa mi luhay kndusan, dhuq saya pa hbaraw bay minjoku u ida nanaq lmutuc waya dha rudan cbiyaw muwaya msturung mangal qridin mi musa sediq mi sndhu smku mnrdang sediq. Kenya saya u niqan 6 ka jeynseykay hniti pnsltudan cbiyaw, kiya ka Langu Tuarkana kongyeyn qnlhangan, Dwiyaq Kenya kongyeyn qnlhangan mi Kenya tunarac Ahuyrika taryeyku na bnkuwan langu tturu Jeynseykay ida nkiya hniti pnsltudan cbiyaw, kiya mi Lamu rudah alang mkbrnux, Mici knta sngrin, Mongpasa na Yesu paw tturu Jeynseykay bungka hniti pnsltudan cbiyaw.

Kari(語言)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pusu tyawmu: Kenya Eygo mi kari Swasiri.

Kari sduwi seyhu ka Eygo mi kari Swasiri. Lixan ka kwancu, so ini qlingi smpu u husuhwa, ini duwi kwanryeyn taycu “whose” kiya mi wada ngalun hhangan dmuwi ka singjongcu, kiya ka pusu bay dduwi Eygo Kenya. Kari Swasiri pa mnkari Pantu minjoku, msupu kari Arapo mi kari Hawsa bkuwan tturu knbeyhing kari Ahuyrika. Kcka kari Swasiri pa ou bay kari knrxan Arapo, ana kari hnhangan “Swasiri” uri pa kndadax kari Arapo سواحيل‎ (Sawahil) “Nniqan msdalih ucilung”. Sediq mpriwaw mniq Ahuyrika knttu qnbahang ka karibu u kari Swasiri pa mqaras psmiyah ka dungus dha.

Uuqun mi mmahun(餐飲)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Quri so rikisi pa mnuda bsiyaq bay pqlahang qnlhangan Oco ka Kenya, so kiya uuqun tuiril pa mniq ana inu u niqan kana kiya mi mndungus bay uri. Nniqan mkngahu ucilung ka niqan bay hnhangan pusu pnyahan ppchada Swasiri. Nniqan neyru pa smkuxul bay wawa malan msama sama mkan (ngalan dha Sukuma Wiki) mi ukari. Wawa ccamac pa mniq Kenya u prading kndudul smkuxul, Paysoyeyn canting mniq Asia mi Ahuyrika u niqan bay hnhangan niya. Kkarac ana inu Kenya pa malu bay sanan mniq ngenganguc mkan uuqun.

Tiyu(體育)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kenya mniq knou bay kluwanan undo pa niqan bay knmalu ndanan dha, mray so boru btran, pancyo, boxing, kanrancyo, binaw so klaun bay u pnsung tmalang tukcka mi knthyaqan bay tmalang. Kngkawas 1956 cida, qnlhangan Kenya Orinpike ingkay u muwaya bay snkaul mpnsung mniq Awco Moarpn muda rbawan Awyunkay. Mnou mniq rbawan Awyun mi Ta Ing kwosyey undokay u wada mangal 800m, 1500m, 3000m, 5000m, 10000m, Marasong na icibang. Dawid Rudisa ka mbiyax bay knkana jeyseykay saya.

Kngkawas 2005 Kenya cusey na mnrudu ka kcka dha; wada dndulan ka muda  ppsramal mi pnsung kcka qnlhangan Kenya mquri sucyeypey. Cusyey congpu mi

pnluban knkingal nniqan pa wada muda knbeyhing bay ini ppwaluk. Knluwanan pplahan cirey Kenya pa niqan Cikuyo pwoci, Pukusu pwoci, Kenya sacuci.

Meyti(媒體)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kcka qnlhangan Kenya ka meyti pa niqan Kenya kwangpo kojyo, Hhnang Kenya (Voice of Kenya - VoK) mi Cyokoku kwoci kwangpo tyeyntay (CRI). Mniq quri wangci wangru pa, knama kana qnlhangan Sahara tuhunac Ahuyrika ka Kenya. Kngkawas 1993 cida daw prading muda nniqan Ahuyrika ciswanci congsin syangmu, dhuq kngkawas 2003 cida wada pltudan 6 ka alang mkbrnux knkana qnlhangan wangci wangru pusu cukan wangru. Kngkawas 2004 cida, “Ahuyrika caysyeyn” mniq Kenya cantyeyn pndungus mquri 10 smmalu singbung, cacu ka ppwaluk mi mquri Kenya kwangpo kojyo mi 3 kwangpo pingtaw ka pnltudan. Pusu bay singbung Kenya pa mray so “Kenya jupaw”, “Minjoku jupaw”, “Tunarac Ahuyrika splawa singbung” niqan wangrupan kana uri. “Ke” ka qnlhangan Kenya mi nniqan tingciyu (ccTLD) ka yuming.

Cusu(注釋)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

  1. ^ Tuhuy Tuhunac Sutan niqan pprngawan pusu biyax.

Pnyahan pnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]