Honduras

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Honduras
Flag of Honduras-Kwoci (宏都拉斯國旗)

Honduras(宏都拉斯)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka Honduras, 15 00 N, 86 30 W ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 112,090 sq km(hangan na o Tg103)(knlbanga dxgal o 111,890 sq km, knlbangan qsiya o 200 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 8,893,259 hiyi.

Gaga Tegucigalpa ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Honduras ga wada sugan 28.80% ka dxgal qpahan, 45.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.90% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Juan Orlando Hernández, pnaah hngkawas2014 idas 1 jiyax 27pnrajing kmlawa klwaan.

File:Coat of arms of Honduras.svg- Kwohwey(國徽)
File:Honduras (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Hongtulasu Konghokuo(kari Sipanya, República de Honduras), knlangan Konghocu Congmeco. Tiril msputing na ge, Kuwatimara. Quri sinanfang mslutuc di Saarwatuo, quri pckaan hreyan hido daka thunac hii de, msqapah di Niciyalakuwa. Quri hreyan hido daka tdaya na de mslutuc Ciyaropihay. Thunac na ka msngahu di Hongsayciyawan Taypingyang. Gnyusan dheran Ciyaropihay, niqal Tenoociyuntaw, ma Haywanciyuntaw nana. Ngalan mgeela alang paru ka Tokusicapa. Kari Sipanya, República de Honduras ka ngayan pntbale, Honduras“Spuuyas [onˈduɾas]”. Kari Telu ka Hongtulasu Konghokuo, splawa Hongtulasu.

“Hongtulasu”ngayan knlangan nii, pnyahan mpkyrcilung Korisutofu· Korunpu Knkawas 1502, mnkala dheran nii ciida, uka pttingan speeniq ka asu, ini klai knhenu ka knrcilung, ki tnngayun “hondura,” “kntruma bale ka dungus kari na Sipanya”. [5]Mingtay (Kunyuiwankuocentu)tnngayun kesun“Fongtula”.

Ndaan pntheruy[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

4-7 suci, ngalan pnldaxan Mayaunhuwa congsin ka turil na Hongtulasu. Knkawas 1502, dehuk deheran gnyusan rcilung Haywanciyuntaw ka Korunpu, nii ka pnrdingan msdaling di Owco ka Hongtulasu. Kakawas 1524, pnrdingan pnbgurah supi na Sipanya ka Hongtulasu, ciida duri ngalan dheran knbgrahan na Sipaya. Knkawas 1537-1539, dmudul 3 wan seediq Ingtian Raymupila knciyuk sqlahang knbgrahan na Sipanya. Knkawas 1539, gyusan spqlahang Tutufu na Kuwatimala ka Hongtulasu. Knkawas 1821 idas 9 ali 15 Pnklaan pnbgurux ka Hongtulasu, ani si, knkawas 1822, wada pspuwan Mosiko Tiitikuo truma. Knkwas 1823, tuuman remux Congmeco Renpang, Knlawas 1838 idas 10, malix remux Congmeco Renpang, pheyu Konghokuo. Knkawas 1840, slekuh na Tucayco Lafear·Karela Kuwatimala ka Hongtulasu, Pheyu sehu Tucay Pawsopay Fulangsisuko· Felacen.

Bobo knkawas 1853, mrudu pnuglekan ngngalan mpqlahang, melux betaq mccebu klaali knlangan daha nanaq ka Cuyopay daka Pawsopay. Ddilan kana ppyahan daha ka Snliqan oda ngngalan cing, ing kuoangye. Knkawas 1840, yahun kmremux Ingkuo ssdaku gmeeluk mangal dheran quri narac daka Payaciyuntaw na Hongturasu, smmalu oda rulu puniq, ma nungalan kngheti dheran Shdiqan pkbrexan.

Puting 19 suci, glekan pgyusan Mekuo ka dheran ngngalan ingkuwang Sunansituwo. Berih 20 suci, glekan Mekuo Renho Kuoping Kongsu, daka Piyawcun Kuoping Kongsu, dheran knuglahang breenux quri tdaya kyrcilung, pkrana qnlangan sphuma blebun, ma steqan kana eluw rulu puniq, skyaan, tenri, ma hhadan spooda kana ooda blebun. Betaq knkawas 1913, 90% dooyan Mekuo ka bbrigan knlangan iicil na Hontulasu. Rmabang ba ka bobo pncbuwan Texan klangan, glekan Mekuo kana ka cungcu ma cingci na Hongtulasu. Snpusan madis supi musa rmiyux pnqlhangan na knlangan Hongtulasu. Gnlekan pnqlhangan na Renhokuoping kongsu, brexan sphuma ngngalan ppyahan blebun ka knlangan Hongtulasu, pnkrana pnyahan blebun nii, knkawas 1930, mgeela klangan speeyah blebun ka Hongtulasu. Knkawas 1929, sliqan Sucecupuncuyi ka ppyahan na Hotulasu, hredanka kkdesun rahur seediq, ma uka sseteqkan kncyukan na ka seediq naq knlangan. Mdudul qbsuran Kuomingtang Tiwusiaw· Kariyasu· Antino, srteruc, pstoyan Makuo, knkawas 1933, gmeeluk spqlahang pheyu Tucaytongcu. knkawas 1954, seediq mqeepah pgdungus pkrana sntkeyan, pkmalu sskdesun, irih ptuuman mangal kenri na konghuwe, msseli malix qmeepah ka kana, ki wada hmediq, cpiqan tikuh ka psetuq Cupun na Mekuo.

Pntbrexan kndalax knkawas 1821 – 1978, mn139 pnryuxan mpqlahang na ka Hongtulasu, knlangan snpusan ppnriyux sqlahang Lating Meco. Knkawas 1957, mangal bntaqan pnsgao paru ka Cuyotang, ngalan Sosoto ka Lamong· Pireta· Molaraysu. Knkwas 1963, Suring butay Ucuwang Putuwe Awsuwaretuo· Ropesu· Areriyano, pntretur na Mekuo pkriyux spqlahang, sptoyan ka Molaraysu Cungcen, mangal sosoto knkawas 1965. Knkawas 1971 mangal pnsgao bnetaq ka Komingtang Lamong· Aynesuto· Korusu, ini qbsiyaq tnloongan na, texan dungal ptutuy spriyux pqlahang, mangal tloongan mqlahang ka Areriyano. Knkawas 1975, butay mdudul mccebu Huan· Arweto· Mearciya· Kasucu tutuy mrudu mangal pqlhangan, pryuxan ka Areriyano. Knkawas 1978, Mdudul butay Purikapo· Pasu· Ciyasiya tutuy mangal pqlahang, ptluwan spgeela heya Ciyunjen weyenhuwe. Knkawas 2013, daling alang paru kingal sapah kuung Hongtulasu, nrduwan na , 3 seediq mhuqil, ma 12 seediq mangal luqah, ki peeyah kari Sosoto Rowo, krwanun butay sqlahang ka sapah kuung paru nii.

Pncbuwan cuciyo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 1969, dndilan pnsseung cuciyo Sucepe, knkawas 1970 qriyan ssiyo knlangan Peme ka Hongtulasu, putting na Naarwatuo, mccebu mmteru ali, dungus daha mddaha pooda pgarang pgkela kari sinbung knlangan, pttretuc ptqraqil ka seediq daha ma mndudul daha. Kika peeyah kari sehu Hongtulasu, lwaqan knlangan na ka kana knrahur seediq mqeepah ka seediq Saarwatuo, betaq ptutuy mqqihur tglayan mccebu na ka butay.

Pdkilan[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pkcaun Taypingyang daka Ciyaropihay niqul na ka Hongtulasu, llmiqu hari.Breenux pntltuwan tasil cneriq dgiyaq puniq, kyrcilung tikuh ka breenux eyux. Karac niqal knttilux kndalax ayu, kteetu quri bobo lmiqu, muuxun ka karac. Kyrcilung quri lmiqu sbhuran ma dehuk 300 mm ka qsiya qnyexan.

Ppyahan[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pnyahan Hongtulasu snpegan maha pkceka truma meniq Congmeco. Knkawas 2012, GDP seediq Hngtulasu ge 2,323 meyen, pnyahan nngalan pnhmaan kafe, blebun, tnabu bolung ma ukoyui, darux congryuiye ma lukus plkusan, kana nii pnyahan berih tg 5 [7]. Pnyahan tndheran ge qhuni, cing, ying, tong, cen, sin, tekuwang, ti, me, qcurux, stngayan pnyahan beyax qsiya, ma pnyahan pnhmaan. Brigan knlangan icil ge, paru ba ka pnyahan kafe daka blebun. Truma nii 6 cung ka pnyahan Hongtulasu ngalan na Mekuo. Knkawas 2012, pnyahan pnhmaan pnkdayak 12.6% knhcdilan na ka GDP, snmalu daka spdayo mosa pgdayak 26.7% daka 60.5%[8]. Pssengan, uka hari ka pnyahang kongye na ka Hongtulasu. Bsiyaq ma knbbaro ba ka ini dehuk pnyahan gunbaruy, ma kana caycung, knbrexan na Hongtulasu. Knlangan Huopicicing ptbnkuwan ge, knbrawan ba ka qnqricuc na knbrexan knlangan peni. Knkawas 2010 mgeela idas tloung ka sehu bgurah, knkingan so lnhugan ka soda na pkrana ppyahan, dehuk knkawas 2010, mrana hari daka pnddilan na pnuglekan pnqlhangan knkawas 2009 ka Hongtulasu, dehuk 2.6%. Ani si, gmtange qyqeya pneeyah knlangan icil, kana pnyahan pkdesun dahavka Hongtulasu, uka ma ini dheki kana ka pusu spheyu, mhiti ka knkrana na koci, pgtange naq pnyahan knlangan icil ka beyax ppyahan daha. Knkawas 2015, pnkrana pnslutulan kndkilan sbaruy na knlangan icil Hongtulasu, qrasun psmyahun pkmalu ndaan ngalan jeking knkawas 2014, pnkraman snpegan pntyuan pkrana musa hari 2.5% ma 3.5%.

Nniqul[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Hei knlangan Betaq knkawas 2016, snpegan kana tnseediq Hongtulasu ge 9,112,867 seediq. [12] knkawas 2010, sugan 15 knkawas ge 36.8%, knkawas 15-65 ge, 58.9%, bobo na knkawas 65 de, 4.3%. Luwan mingcu na Hongtulasu, 90% ka seediq Maysutisuo, 7% ge seediq Ingtian meco, 2% ge, seediq mqalux, 1% ge seediq mbhege(knkawas 2017). Rseno daka mqedil sdayak 1.01. Pnttingan spegun sndayak 1.05, knkawas 15-24 pnugayak 1.04, knkawas 25-54 ge, 1.02, knkawas 55-64 ge, 0.88, bobo knkawas 65 de, 0.77. Knkawas 2015, rseno, daka mqedil Hongtulasu, pnkrana tnyuwan ge .942, HDI mqedil ge. 600, rseno ge .637. Pnkraman pttingan daka pnkdesan rseno daka mqedil ge 70.9 ma 75.9. Snpegan knkawas stgesa na Hongtulasu ge, rseno 10.9 knkawas (pntnaun 6.1 knkawas ) ma mqedil ge 11.6 knkawas (pntnaun 6.2 knkawas) . Snpegan nii, ini klai qmita niqal mmaanu so pnkrana na quri rseno daka mqedil, ani si, paru ba ka GNI na mmqedil rrseno seediq Hongtulasu nii. [15] GNI na rseno ge, 6,254meyen, na mqedil ge, gino naq 2.680 meyen. [15] Kana GDI na Hongtulasu mnkala knbrawan na di knlangan(.871) cceka pnkrana tnyuan (HDI), ani si mtruma GHDI(.981)daka Latingmeco ma Ciyaropihay.

Kndalax1975, Snegul pntheruy ppyahan, daka pnpexan pnqlahang mtheruy skadi ssaan pkrana kkdesun daha, pndringan ptyexan mtheruy seediq Hongtulasu duri. Rahur mtheruy meniq Mekuo ka seediq Hongtulasu. Knkawas 2012, qtaan snpegan Kuouyen Mekuo ciida, niqal 80-100 wan meniq Mekuo ka seediq Hongtulasu, sndyakan 15%ka seediq Hontulasu. [16] Ini hari klai ka snpegan nii, anu rahur seediq Hongtulasu ini angal patis remux, meniq Mekuo. Knkawas 2010 snpegan hei seediq Mekuo, klaun mesa 617,392 ka seediq Hongtulasu, knkawas 2000 de, wano naq 217,569 ka snpegan di.

Sprigo[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Niqal daha hniti klangan nrudan ka Hongtulasu, ki tnlangan Maya nKopanti daka pdkarun spkuudus pdkilan yayung Pulatano.

Mqlahang[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pnugaya Hongtulasu, spooda kongho, mingcu, ma tayyicu. Kuoming yihuwe (1 yencu) ka sapah pnugaya. Qbsuran knlangan ka Congtong, ma tunux sehu daka mpdudul mccebu supi hetay.

Oda Hetay[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Maha 12,000 kana seediq hetay ma supi na Hongtulasu. Mgeela hayan, mgsupi, ma mghetay ka sseediq. Knkawas 1995, mangal pnyahan daha naq meyah mghetay ma mgsupi. Knkawas 1999, tuuman mtheyaq ddaan ptbale spqlahang seediq ka hetay na Hongtulasu duri. Knkawas 2010 idas 4, hreyan hido kyurcilung Ciyaropihay, Ciyalatasu spheyu pyahan niqul pdayo hetay na Mekuo ka sehu. Ciida, idas 7 ali 14, wayciyawpucang Ciyanaati(Mario Canahuati)pgkela seediq mesa dheran gnyusan Ciyaropihay Haywan Ciyuntaw, spheyu knbgurah nniqul.

Stgesa[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Betaq knkawas 2004, seediq ttgsaun Hongtulasu maha 83.6% hari, 94% mpuuyas laqi biciq remux pyasan, knkawas 2014, mhedu pnyasan ge 90.7%. Hongtulasu egu ka pyasan pkdaha kari(kari Sipanya ma Ingyui) , ma pkteru kari tmgesa ( kari Sipanya ma sedan Ingyui, Alapoyui, ma Toyui) ka sapah ppyasan. Pyasan Kawtung Ciyawyui ge, niqal pnheyu naq knlangan Cucu tase kuwanri, meniq pparu alang ka pyasan daha. So nii Cucu tase kuwanri knlangan Hongtulasu, niqal Tase Tensikiyo Hongtulasu, Senfu tase, Congmeco Kocitase, ma Kocitase Hongtulasu.

Snhei[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Sapah paru thmkuwan Komayakuwa, anaq kesun snhei Roma Tencuciyaw kana ka seediq Hongtulasu, ani si, kndudun meelih ka snhei Tencuciyaw, ma mrana ka snhei Sin Ciyaw seediq. Knkawas 2008, sinbung snhei klangan Cuyopaw mrengo, pndaan pntalang na CID Kaypuro 51.4% ka seediq mesa snhei ku Tencuciyaw, 36.2% ka mesa snhei ku bgurah kari snbleyaq. Ma 1.3% ge, pneeyah snhei Isuran Ciyaw, Fociyaw, Yotay Ciyaw, Lasutafari Ciyaw, 11.1% ge, ini snhei mmaanu ma so ini ciyuk slingan. 8% ge, mrengp mesa uka Utux, ma mrengo mesa uka knklaan na quri nii.

Pdkilan hei[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cuciyo kuxul thiqun na seediq Hongtulasu. Luwan cuciyo knlangan Hongtulasu, sqlahang knlangan Hongtulasu Cuciyo Sehuwe. Mnteru remux pssengan Sucepe knkawas 1982, knkawas 2010, ma knkawas. Knkawas 1993, 1995, ma 2011, mnangal Snadu ngayan tgkingal Sucepe na Congmeco.

Kongkong Ancen[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Anu ini ptuku ppyahan sqlahang, knkana ba ka seediq mangal qnquwan, ma rahur ba ka seediq mangal qnquwan ini pdai pnqrinuc horicu. Ki knlangan paru pnhqilan seediq kingal knlangan ka Hongtulasu duri. Snpegan pnyahan sndeeda na knlangan luwan pngtngeri(Honduran Observatory on National Violence)kmuing Hongtulasu, knkawas 2015, smnipaq seediq ge, kn10 wan seediq truma, niqal 60 ka seediq Hongtulasu, ma rahur ba ka smnipaq seediq ini pdai horic nana. Eluw rulu Hongtulasu krmexan, hteran rulu, ma daan pkensa, ngngalan gglekan daha rulu, mlukus lukus kesacu ka mgeeluk. Anaq meniq ka kaalang knlangan icil ini hari bhangi mesan bnkeyan seediq naqah, ani si seediq bnkeyan gnlekan, miicu daan pqraqil, smruwa mege hbangan pleqo ini pgkela kesacu. Kika klaun anaq bnkeyan dmeqo ini pgkela. Knkawas 2014, sehu daka luwan mooda ppyahan, snbleyaq ssaan rmigo, seediq mmaangal qnquwan Rotan daka Haywan Ciyuntaw, meelih hari hnritan daka dheran Hongtulasu truma. Muango hari niqul seediq ka Kolasiyasi, quri Atiawsu, ani si knkana ba ka gnbrigan puqun ccudu. Gnbaruy puqan cudu ma so luwan maangan ssliqan, mpeeyux Mekuo, ma pqbiciq ddaun na pngalan kari Dame, ma kana ka ooda daha.

Pnyahan pnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]