Ecuador

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Ecuador
Flag of Ecuador- Erkwato-konghekwo Kwoci(厄瓜多國旗)

Ecuador(厄瓜多)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka Ecuador, 2 00 S, 77 30 W ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 283,561 sq km(hangan na o Tg74)(knlbanga dxgal o 276,841 sq km, knlbangan qsiya o 6,720 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 16,080,778 hiyi.

Gaga Quito ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Ecuador ga wada sugan 29.70% ka dxgal qpahan, 38.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 31.40% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Rafael Correa, pnaah hngkawas2007 idas 1 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.

File:Coat of arms of Ecuador original version.svg-Kwohwey.(國徽)
File:Ecuador (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Erkwato-konghekwo(厄瓜多共和國)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Erkwato-konghekwo ( Kari cipanya: República del Ecuador) sun dha Erkwato msa, gaga mniq hunac meyco iril ggian hidaw klwaan, daya o gaga ssiyaw Krungpiya, hunac o lutuc Miru, iril ggian hidaw o Taypinyang kiya, mtna saw Cri shangan dha hunac meyco ini pntna ssiyaw klwaan Pasi, niqan mniq saw 1000 km ngangac ka Ciyarapakerchuntaw.

Klwaan Erkwato nii o mniq 10 jiyax 5 idas 1809 hngkwasan do gaga mnlaxan kmlawa Sipangya ni murux pnhyugan klwaan. Yasa Ctaw(赤道) nii muuda dxgal Erkwato, kika kari Sipangya nii o hangan dha Ctaw(赤道)〝 ecuador〞shangan dha klwaan dha, kiya ni sun dha 「Klwaan Ctaw」uri, uxay uri o yasa egu bi ka blbul klwaan dha kika shangan 「Klwaan blbul」uri. Pusu paru alang dha o Citwo gaga mniq Piciyencahwosan, kana bbaraw dgiyaq nii o 2,850km, kika pqru alang Citwo nii o maa kana knlangan tgdha mniq baraw ni dgiyaq paru alang da!(Tgkingal o klwaan Bworiweyya paru alang dha Rabas ). Niqan tnumal hunac Meyco klwaan reynmong.

Ris(歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Qntaan ta pnatas patas sayang, endaan Erkwato nii o tduwa kmarig saw brah 3500 hngkwasan hari. Siida o mniq saw jiyax sayang alang nniqan ssiyaw silung llabang bi ka nniqan dha sapah. 1463 hngkwasan da maa Incyatikwo da. Mniq sejiqun Sipangya qntaan dha bgurah dxgal do, Erkwato mniq 1532 hngkwasan kika psklawa sejiqun Sipangya da, asi dhuq egu bi kbkuy hngkwasan ka kmlawa dha hini ka Sipangya.

10 jiyax 8 idas 1809 hngkwasan tduwa mrmux kingal klwaan ka Erkwato, kiya ka kiya ni ini biyaw ngalun Sipangya duri. Mqraqil ni tdiyal egu bi hngkwasan ka dhyaan, dhuq 1822 hngkwasan do kika tuwa bi alax kmlawa Sipangya ka Erkwato. 1825 hngkwasan do tneumal Dakrungpiya-konghekwo, kiya ka kiya ni klwaan nii dhuq 1830 hngkwasan do ungac da, kika Erkwato-konghekwo nii o pnhyugan da.

Pnhyugan klwaanka Erkwoto do Cngc dha ini bi kmalu, kndusan ni Cyuns Cngfu kana o pnryuxan maxal mngari, dhuq 1979 hngkwasan do tduwa biqun kndusan Cngfu kmlawa,pnhiyug Seynfa, djiyun dha empusal sngari hngkwasan.15 jiyax 4 idas 2007 hngkwasan, kana pusu bi sejiqan klwaan Beytaq gipu(投票), kika tduwa pnhyugan ka Csiyen-dahwey, kika niqan ka bgurah Seynfa.

12 jiyax 6 idas 2019 hngkwasan, Erkwato tgbaraw bi kmlawa/Fayen(法院) skgulun dha ka Tongsinhwenin(同性婚姻), mniq 8 jiyax 7 idas 2019 hngkwasan tduwa musa mstrung ka Tongsinhwenin(同性婚姻) da.

10 idas 2019 hngkwasan, Erkwato cngfu o yasa biqun seejiq klwaan dha quri saw pilq Asoring(燃油), ini bi sruwa ka sejiqan ni djiyal da, kika Cngfu dha o asi kndadax paru alang dha Cito pryuxun tgkingal paru alang Kwayacier prajing da.

Tiri(地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Iril gqian hidaw ssiyaw Taypingyan ka Erkwoto, dxgal klwaan dha o smka ka dgiyaq kana, dalih hari silung narac hraan hidaw o dxgal brnux kana kiya, niqan dgiyaq ni brnux ka klwaan dxgal dha. Ska dxgal klwaan niqan egu hari ddgiyaq kiya, kana ruwan dgiyaq nii o niqan 6310km bbaraw ka dgiyaq dha, saw ka Sinporasosan ga mniq Antissamay ka dgiyaq nii. Uxay wana tgkingal tgbaraw bi tgiyaq(kana baraw na o 6267km), Tgdhiyaq bi Ticio ticing uri (yasa tmriya nanaq ka Lisingri, kika maa Ticio kingal hunac daya Congco Iril gqian hidaw narac hraan hidaw Hnco putuh hari ni qapi ka qurug, yasa Sinporasosan nii o uxay tgkingal tgbaraw bi dgiyaq babaw dxgal). Ruwan dxgal Erkwato nii o egu bi Hwosan(火山), niqan empusal sngari dgiyaq 5000km ka ddgiyaq Hwusancwey(火山錐)hiya. Kana dxgal Erkwoto o niqan 28 wan 3520 km2, niqan ka Cyarabaker-cyndaw uri. Niqan uri o, kana dxgal 27 wan 6841 km2, kana nniqan qsiya o 6720 km2. Mniq hunac Mayco, dxgal Erkwoto o llabang egu Urakwey, Sulinan, Kaiyana, ni Fasukaiyana.

File:Ecuador cajas national park.jpg- Hnigan angu Kahakwocya-kungyuen.(卡哈國家公園境內形狀特殊的對稱湖面)

Cingci(經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Klwaan Erkwato nii o mniq ska hari ka ngalun hbangan sun dha gaga kmrawah klwaan, hbangan klwaan dha o smtama Asoring(石油)bi, emptdxgal ngalan pnhmaan dha o Yuanuriaw(原物料). 2000 hngkwasan do snmikul dha Meyyuan ka seyhu dha,siida o sejiqun klwaan dha o paru bi ka smiyuk ni asi laxan tleengan ka mdudul da,kiya ka kiya ni skmalu ka pila Mayyan yasa ungac bi ririh na ka Sukere kika Tonghwo-pongcang. Phpah Payhwasiyo-nuyiran(白花修女蘭) nii o phpah klwaan dha, ni Antissenin(安地斯神鷹) o klwaan qduda dha.

Singcgn-cyuhwa(行政區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana dxgal Erkwato nii o niqan 24 ka kmlawa lnglingay na(Kari Sipangya:provincias ):
Kmlawa lnglingay(省) Paru alang(首府) Kmlawa lnglingay(省) Paru alang(首府)
1 Asuay(阿蘇艾省) Kungka (昆卡) 13 Rosliaws(洛斯里奧斯省)(Los Ríos) Babaawyuey( 巴巴奧約)
2 Poliwa(玻利瓦省) Guaranda(瓜蘭達) 14 Manabi(馬納比省) Potoweyeyhwo(波托維耶霍)
3 Kania(卡尼亞爾省) Asokes(阿索格斯) 15 Morona-Sentiago(莫羅納-聖地亞哥省) Makas(馬卡斯)
4 Kaerci(卡爾奇省) Tuerkan(圖爾坎) 16 Napo(納波省) Tena(特納市)
5 Singpora(欽博拉索省) Riawpas(里奧班巴) 17 Huwrayana(奧雷亞納省) Huwrayanaseng-Foransiskekang( 奧雷亞納省弗朗西斯科港)
6 Ketopasi(科托帕希省) Latacungcia(拉塔昆加) 18 帕斯塔薩省(Pastaza) 普約(Puyo)
7 Iayerawrow(埃爾奧羅省) Machala (馬查拉) 19 皮欽查省(Pichincha) 基多(Quito),也是該國首都
8 Iaysmeyradas艾斯美拉達斯省 Iaysmeyradas (艾斯美拉達斯) 20 聖埃倫娜省(Santa Elena) 聖埃倫娜(Santa Elena)
9 Ciyarapaker(加拉巴哥省) Pakerrisorleynokan(巴克里索莫雷諾港) 21 Sengtomingke-Teroscaciras(聖多明各-德洛斯查奇拉斯省) Sengtomingke(聖多明各)
10 Guayas(瓜亞斯省) Guayacier(瓜亞基爾) 22 Sukumbis(蘇崑畢奧斯省) Sinroha(新洛哈)
11 Inbabura(因巴布拉省) Irawa(伊瓦拉) 23 Tungurawa(通古拉瓦省) Aabato(安巴托)
12 Roha(洛哈省) Roha (洛哈) 24 Samora-singcipey(薩莫拉-欽奇佩省) Samora(薩莫拉)

Sejiqun(人口)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana dxgal Erkwato o 28 wan 3560 km2, kana sejiqun o 1522 wan 3680 seejiq (dhuq 2011 hngkwasan ka pnatan nii ), kmlawa Sipangya ka dxgal Erkwoto, ruwan dxgal o mggimax egu bi ini pntna sejiqan, niqan ka seejiq mgimax Ino (Maistisorren,Mestizos) kana o 41%, seejiq Intian o 34%, embhgay seejiq o 15%, uxay uri o niqan ka pnaah Feyco dhuq Meyco miyah qnpah ka mqalux seejiq ni mggimax cicuh seejiq emphgay uri.Mtna saw egu Ratingmeyco klwaan, snhiyi dha pnrhulan o Tiancuciaw(天主教), pusu bi kari dha o Sipangya, kiya ka kiya ni seejiq Intian o kari Kecioya kiya.

Pnyahan pnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]