Central african republic

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of the Central African Republic
Flag of the Central African Republic-Kwoci Confekonhoko(中非共和國國旗)

Confekonhoko(中非共和國)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Gaga kska Meycow ka Central african republic, 7 00 N, 21 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 622,984 sq km(hangan na o Tg45) (knlbanga dxgal o 622,984 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 5,507,257 hiyi. Gaga Bangui ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Central african republic ga wada sugan 8.10% ka dxgal qpahan, 36.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 55.70% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Faustin-Archange Touadéra, pnaah hngkawas2016 idas 3 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.

File:Coat of arms of the Central African Republic.svg(國徽)
File:Central African Republic (orthographic projection).svg(自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Kwoci Confekonhoko(中非共和國)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Confekonhoko (Fayi:République centrafricaine; Sangoyi: Ködörösêse tî Bêafrîka) tngan Confe kesun,ga menag cucieka alang Feco, tnngan berah we Fasuupanci-ciarinti Territoire d'Oubangui-Chari) , kinngan knlunhangan na Fako Fecocuminti. menag nerukoka, kri gikiyan hido Conhe mtugiya tugunara susiyo na we, msuayus Komalon, Cuatou, Sutan, Nansutan, Kankomincukonhoko, daha ka Kankokonhoko. Confe peeha Knkawas 1958 idas 12, mruale we mdudeka ccu hnyegan na, bobona knkawas 1960 idas 8 ali 13 wada turi di. Alang na paru Panci(Bangui,anna paci duri)ga menag kyuyayun panci(Oubangui) alang ki.

Risu(歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

7 suci hubaro seedig tunalang menag Conhe, hubaro alang ga kruhagan Tatiko, soka alang Cianemu-ponu(Kanem-Bornu), Watai(Ouaddai), Pacirmi(Baguirmi) dahaka susiyo niro(the Upper Nile) alang ga sundarin icirun Cato(Dafour). Bobo na, hubaro Sutanko pahakari mesa naku alang Confe, ngarun daha krinug seedig hiya, soka eru gnbarui kurinug.

Knkawas 1875, Sutanko sutan Rabih az-Zubayr kmurahan Upanci. knkawas 1894 de suupu Fasu kanko, knkawas1903 de deheran na Fasu Upancisari(Territoire d'Oubangui-Chari), knkawas 1910 de knrahan na Fasu Cutau Feco, knkawas 1958 moda srmaru henanag kmurahan alang, bobo de srmaru Confekonhoko mdudeka kmurahan na heya (Répulique Centrafricaine), mrare na bkun conri we Patairomi. Pokanta, knkawas 1959 Pokata wada hukin tkuran na Hikoki, (David Dacko)rumirih bkun Conri.

Knkawas 1960 idas 8 ali 13 Confekonhoko bobo mangan na kmrahan, David Dacko mosa rinji conton, ini kbusiyat de mosa  conton ka heya, ma pooda itancuancun. Knkawas 1965 idas 12 ali 31 keeman, rcin cian moconcan Pokasa Sansiau mkunicumebu wada na pofun ka David Dacko, so ksun Pokasamosa heyana mosa Sosoto di. Pokasa skurinug ka kkurahan na, wuka mkaras kana seedig. Knkawas 1976 idas 12 ali 4, Pokas heya na Hauntiku mesa, liuhun na ngayan Confetiko koka, knkawas so nehan idas 12 ali 4 smumalu paru snseman na Ciamen. Knkawas 1979 idas 9 ali 20, Sosoto  berah Takocunpokasa mosa rumigo Pirisu ciida, duyagun na supi Fako skunciyun na wada na posun ka Pokasa, kiya ka Taka unpusan rumirih Sosoto, ma purihun na Confekonhoko ngayan alang. Knkawas 1981 idas 9, bukun supi Andere. Korinpa dmudun knciyug wada na posun ka Tako, heya nag mosa bkun Koka. Knkawas 1993, moda magan risu mntehan Minsu Senkio, Anzo-furikos. Patasai wada mangan Sosoto. Knkawas 2003 idas 3, hedai na berah supi canmocan Forosowa.pocico kmuremuh alang Panci, wada posun ka pkurahan Patasa, Pocico mosa na Sosoto. Knkawas 2005 Pocico wada mangan Sosoto senkiyo ciida. dooyun na kmurahan tehan ka Sosoto Hati Arisutito kduri alang icin.

Naka knkawas 2010 idas 4 moda sankio Sosoto ma wadadaha enki inidaha pusai ali. Sayahari nikan hantai Suncu hetai meyah kmuremuh, Anrife Renhoko, susio alang ma Meko dumayo cumebu hetai mkuni. Knkawas 2013, kumi supi msurin sareka wada mopuh knruhangan na Foransowa · pocico, miser. Ciatotiya mosa Sosoto. Pkurahan bgurah ini na kdukari kumi na Sareka moda pkudira seedig snuhei Kiristo, kiya ka seedig snuheyi Kiristo smarukumi knciyu ma mcucebu Msurin, kiyaka alang daha seedig snuhei kiristo dahaka msurin msusupayis mtugudiyan. Knkawas 2014 idas 1, Ciatoiya man kari na susio alang wada marih dumoyi pkrahan.(Alexandre-Ferdinand Nguendet)mosa rinzi Sosoto 。bobona katorina.sanpa.-panca 8 seedig moda senkio heya mangan Sosoto,sruwaun na Renhoko Anrife ka Fako ,posa supi ptubale alang daha. Idas 12 ali13 moda senkio Konto wada peheyu kingan bgurah Senfa ma knkawas 2015 idas 12 ali 30 moda senkio 。[5] knkawas 2015-2016 Confekonhoko moda senkio . Senkio mndaha ma Fsutan-arsanzo.tuwatora mangan 62.71% kipu mangan unbeyah,idas 3 ali 30 mosa tuleun Sosoto [6]。

Tiri(地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Confekonhoko ga menag cuceka pewe 3tu daha ka 11tu, gaga cuceka deheran Feco ka alang ni, kkusaun huna ma baro, irin ma narat asika ddaun eru, galunbale maruriun canretiwe, kngurahan na deheran alang nii we 62 man 5900 pinfankonri. Kri irin baro na mguegun Sutan, irin na mguegun Nansutan, hunana paayus Kankomincukonhoko, tuguirin hunang sdarin Kanko, tuguirin na mguegun Komairon, tgubaro mguegun Cato, 1000 konri kntuhiyan na dehu icirun paru, alang ga cuceka deheran paru uka eru susanun icirun paru. Alang lkumiku uka bruenux, knbubaro na kndalah icirun we 700 koncu, menag alang feco connanpu so bruenux dgiyat taun.

Egu yayun ga alang Confe ni, nikan yayun upanci, yayun sari, yayun rokon ma Mambere, susiyo yayun we bruenux hari, bobo yayun de lmiku ma dgiyat.

Mtutirux tkubehu kara ka tubaro na Confekonhoko, tguhunat we mtutirux ma kmuyux, seegun ali ktulehan na de 27.8C (82F). Kri tguhunat, dehu 8 idas kmuyuh, egu kyux ma suksiyat, rumaban tguhuna bale dehug 1200 haumi knyehan na, susio deheran yayun de mhurideheran ma malu kkpahun mhuma.

Knkawas 2004 idas 12 ali 5 moda senkio kana seedig peheyu kingan bgurah Gaya Sienfa, moda mangan psuruwa Sosoto we bnkun alang, ma asi pehu senkio kana seedig,knkawas 5 ka truongan na kmurahan kupahun, sruwaun ka rumtu teghan naag. Conri we mtena bukun pkurahan, heya we Sosoto paangan kpahun na. Bobo bgurah Sienfa daiikai Giyin Kominife nikan 105 Giyin, senkio kana seedig, knkawas 5 ka truongan na mepah.

Cingci(經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Confe we kinngan mtukiri alang bobodeheran knrulebu haten  na, nonye we psu pnyahan na cinci. kndarah heya nanag kmurahan alang, sntama alang icin dmayo animanu.

Fako rumaban paru duyawan na Confe,berah knkawas 1997 knkingan knkawas mege dyawan Confe we 6000~9000 pila dame. Ndarah bobo knkawas 1997 knkingan knkawas hridun na dehug bale 3000 pila dame dnyawan na Cofe ka Fako, ani so kiya kanadnyawan alang 30% we pneyah Fako. Ahun alang ga Renhoko ma Omon dmayo duri. Knkawas 2000 Confe nikan dyawan alang icin we 7590 pila dame, kana duyawan nii 5310 pila dame pneha Fako, 590 pila dame pneha Omon.

Nonye(農業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Nonye psu kpahun na Confe, knkingan sapah egu kmuepah nonye, ln ramu pyahan nuye we paye, trabus, tmaku, sruqkemu, sibus, ucicubu, kafe, wata, sama, ma 、heyippukun[8], inibaka pkun ka pnhumaun daha. Ano kafe we pnhunmaun daha bburigun alang icin. Seedig yropa ga dmoi kpahun kafe; kana Feco knmaru wata psuseun de mangan 1 ban. Kingan duri, nikan knpahan na sianciau ma abura conri. Eguriun kpahun na khuni ,Confe nikan mmakkhuni we 22 man 6958 pinfankonri, mmakukuhuni gambun 36.4% deheran alang [9], menag rnramu khuni ma nikan kinan kesun khuni hecimu, mkuri tgunarat hunat grahanbale mmakukhuni cuta, nakah eru ukabrahan hanmapa, kiyaka uka gngarun brigun ka khuni rmiku kiya ka  uka so pnyahan na.

Tnbugan(畜牧業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Malubale kupahan tnbugan na Cofe, tnbugan na dapa rumaban egu, nikan ka mirirmiku, mirissuuban, dmayi ma babuy.

Yiye(漁業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Egu ka qcurux ggarun, kanayayun daha nikan Koyi qcurux ceheyabale, ruyi dahaka tya, hubalo seedig kmari icirun dmanga daha qcurux, bakahari ppukun alang ka knera daha qcurux.

Kwanye(礦業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Uka hari Kuancan ,nikan tikoh hirui, rui, ton, koo, yo, kin dahaka cuansu. Egu cuansu bobo na brekn smumaru ma gunbarui na icin alang.

Konye(出口工業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

kpahan na konye nikan caikuan, suerifaten, camen, tminun, smarusino, ddensia, kcukrakin, smumeyan noncanpin, sumumeyan cuansu, seken, siansue, lkux, cuncu 、ragio, tmaku, soka dahaka smumeyan kafe.

Mauyi(貿易)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

So ka gnbrigan mauyi , knkawas 2015 kanabale bnburigan alang icin we 1.728 yi pila dame[10], bburigun na icin alang we wata, kafe, cuansu dahaka khuni,desun na marui alang Conko, inni, minzukanko daka nowe [11]。

Cinko-mauyi(進口貿易)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Burigan mauyi lemuh alang we, knkawas 2015 kana sunpegan bnurigan we 2.649 yi pila dame [12], brigan meyah alang nikan zanliau, ppukun, sekiyu, mmahun, iyu 、rru ma rincien rru, tokeyi, racio ruinci, kyukeya snarugagi, klabui, tuninun, suu cici, wenci, kyukeyasapah, semento, snarucinsu, kikayi, tencisope, snarufasie, cianciau ma rkux. Gunbarui ni pneyaha alang Nowe, Fako, Meko [13].

Kofan(國防)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Lahun supi psugun ge rucin, supi pkurahan sosoto, ciepin ma koncin ,kanawe supui spun we 2500 heyi seedig 。[7] nikanal supi neyaha alang icin mman hetai 。

Ciauton(交通)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Nakah ciauton na alang Cnfekohoko, so alang susio yayun yahan seedig, tturuma urualang egu ini yahi seedig nana, adosokiya kanaalang uka hari mdooda mgugarut alang icin.

Uka rrupunig klaalang truma, ano yayun, erudeheran dahaka hikoki mgugaru alang icin. Yayun upanci dehu 600 konri susaan hune, yayun sari daha ka yayun rokon nikan susaun hune uri. Eru ruru nana mkkuri alang truma, krualang we nikan eru ruru kana, dtaun ruru kana knkingan idas knkawas, 2 man 4370 konri kngulahan na erurru. Kpahun hikoki mtubeyah bale mrana ddaun na,rurubasu egu riun kpahun na ,seedig gunbarui we poda hikoki ppuadis gunburigan na kyukeya duri 。

Tiyi(體育)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Knkawas 1968, Conhekonhoko mntehan posa lahun kumi undoin mosa Mosiko sanka auinfe rbagan. Kndarah ciida mseto knkawas 16 ini sanka 3 kai(1972、1976、1980, dehu knkawas 1984 mosa sanka auinfe rbagan dgan, ma rmutu 8 kai dmudun lahun udoin mosa sanka(1984、1988、1992、1996、2000、2004、2008、2012) 。Knkawas 1988 hancun (sor) 24 kai auinfe rbagan,confekonhoko wada mangan 10 bang pseun tuboru lancio

Sincuncifa(行政區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Wonpera-mpokosun(Ombella-M'Poko)

Ropasun(Lobaye)

Wakaciasun(Vakaga)

Paminci-pangolansun(Bamingui-Bangoran)

Nana-goripicisun(Nana-Grébizi)

Wamusun(Ouham)

Nana-manperesun(Nana-Mambéré)

Wamu-puntaisun(Ouham-Pendé)

Manpere-kataisun(Mambéré-Kadéï)

Sancia-mpaairesun(Sangha-Mbaéré)

Kaimosun(Kémo)

Wakasun(Ouaka)

Siyakotosun(Basse-Kotto)

Sankotosun(Haute-Kotto)

Mpomusum(Mbomou)

Sanmupomusun(Haut-Mbomou)

Alanparu[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Pirau(Birao)

Priya(Bria)

Yarincia(Yalinga)

Opo(Obo)

Panpari(Bambari)

Panciasu(Bangassou)

Panci(Bangui)-psu alang na Confekonhoko

Puar(Bouar)

Pepelati(Berberati)

Pnyahan pnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]