Burundi

Pnyahan Wikipidiya
跳至導覽 跳至搜尋
Flag of Burundi
Flag of Burundi-Kwoci Urongti (蒲隆地國旗)

Burundi(蒲隆地)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Gaga kska Meycow ka Burundi, 3 30 S, 30 00 E ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 27,830 sq km(hangan na o Tg147)

(knlbanga dxgal o 25,680 sq km, knlbangan qsiya o 2,150 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 11,099,298 hiyi.

Gaga Bujumbura ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Burundi ga wada sugan 73.30% ka dxgal qpahan, 6.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.10% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Pierre Nkurunziza, pnaah hngkawas2005 idas 4 jiyax 26pnrajing kmlawa klwaan.

File:Coat of arms of Burundi.svg- Kwohwey(國徽)
File:Burundi (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

Risu (歷史)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Urongti ka ngayan na bale, suryo-suci de mgfongcen-wangkwo di. pnrading ckceka na sucyo-suci, Ingkwo, Tokwo, Pirisu teru alang nii mremux dheran Urongti nii. Knkawas 1890 dige, wada poxun na Tokwo ka wangceng bsiyaq qmnlahang hiya, ngala na dheran quri Yongge nTokwo, ma, knkawas 1916 de supi nPirisu wada mangal di. Bobo tiyicu-sucetacan, kworen de wada na biqan Pirisu ka dheran pnspuwan Ruanta-Urongti, peeyah bukuy dmudul wangcu hiya ka meyah qmlahang. Betaq mnhedu tiarcu-sucetacan de, Ruanta-Urongti nii de ga twokwan-ringti na renhokwo duma di ma, ga na twokwan Pirisu, knkawas 1962 idas 7 ali 1 de turi bale di ma, Purongti wangkwo dheya di. Hani turi ka Purongti nii ge mnwang-cen dungan han, ani si knkawas 1966 de wada laxan sosyang Misear-Mikongpero pneyah supi ka wangcu tnloong hiya(hani ba gmneeluk wangwe ka heya duri), kika pheyu Purongti-konghokwo, prading qqlahang cyunzun-tucay-cuceng.

Daha mingcu na bale ka alang Purongti nii. Seediq Tusi ka ye ba maha yicungpan nseediq Purongti nii ka peeyah suryosuci ga dmoi tongcucen na, ga qmlahang to hari ttnlibu pingming-paysing kesun seediq Hutu, tikuh ba yencuming kesun Towa(Twa) ka ga tuumal hiya. So nii ka seediq tikuh ba ga hei qmlahang seediq rahul ge, ini ktkelang ka pusu na alang nii ma, so hari kingal naq, rmabang ba de dehuk knkawas 1993 idas 10. Ciida we, mnugaya ba mgyenso Purongti nii ka Hutuzun ma, hani ba mksepac idas mgyenso ma, tgkingal mingswen congtong ka Mearsiaw‧Wuntataye ge wada gruusun slipaq na supi ga qlhangan situzun. Nhqilan na Wuntataye dige, psrading congcu-congtu nPuringti nii, ndaan daha congcu-congtu nii we, yaani wada 20wan ka wada mhuqil ka seediq daha. Betaq ba knkawas 2002 de, cuccung na Citucunghu daka sepac ini pntena klegan Hutu-pancin we matis tingcan-seyi ka pntbale nkwoci, kika daka hiti ba kmciyuk seyhu ka beyax wucwang-cucu mingcu-cehwang(kari Fakwo ge: Conseil National Pour la Défense de la Démocratie–Forces pour la Défense de la Démocratie,CNDD–FDD) wada mtpatis tingcan-seyi, pnttasan daha sotu na Tansangniya knkawas 2006 idas 9 ali 7.

Tiri (地理)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Purongti nii we alang ini ptsiyo rcilng, ga meniq so bobo tongfe-tareku hiya, so tqriru hari ka dheran na, quri hhreyan hido ka rcilung Takanyiko, asi lux mkdere paru ka ddgiyaq na, kiya ka pnswayan daha yayung Niroho daka yayung Kanko Feco, “toma bahak”Feco kesun daha, 27830km² kana ka dheran na.

Nniqan(位置)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Ga meniq hunac cutaw na tongfe ka Purongti nii, alang ini ptsiyo rcilung paru, so mciwil hari ka dheran na, quri hhreyan na hido we ga msuayus daka Tansangniya ma, quri ggqiyan na hido ge ga msuayus Kangkwo-konghokwo, quri daya na we ga msuauas Ruanta, ga mswaye hini ka yayung Kangkwo daka yayung Niroho.

Hnigan dheran(地形)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kana hari alang nPurongti nii ge, hmrinas heyap 1500m, quri ggqiyan hido so pnsuayas na Ruanta hii we, to ddqiya kdere paru, rmabang ba knbrawan na we maha 2760m, snpagan dheran na we mslebu quri hhreyan hido, ani dehuk Tansangniya nana we hmrinas 1300m dungan. Quri ggqiyan hido we mquri Tansangniya de, asi lux mslebu dehuk icil na Tongfe-tareku.

Qsiya(水系)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Hunac na Tongfe-tareku we niqan yayung Rucici ma rcilung Tankanyiko, kwocihu ka rcilung Tankanyiko nii, ga dheran na Purongti ka mddeka rcilung nii. Ga quri ggqiyan dheran na we niqan rcilung Cifu duri.

Karac(氣候)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Karac na we so bsuring mttilux, qquyux na kingal knkawas we 1200mm betaq 1600mm. Ani naq ga meniq cutaw we, ado ka bbaro dheran na ma egu quyux dheran daha quri hini. Ado ini bleqi smmalu ka sweri na, kika knteetu srnecu paru ma egu snliqan na, maku mnkala baro ka qsiya na rcilung Tankanyiko, asi lux naqah kana ka kongyeci, suci ma eluw kssiyo na rcilung Tankanyiko nii, moda naq we naqah ba bale.

Singcung cihwa(行政區劃)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

17 kana ka sungci-singcengci na Purongti nii, knkawas 2000 han we, mtdaha ka singcengci nPusongpura, kika Pusongpura-su ma Pusongpura-syang.

Singcung cihwa(行政區劃)
1 Pupanca-sung
2 Pusongpura cengsu-sung
3 Pusongpura syangcun-sung
4 Pururi-sung
5 Kankuco-sung
6 Sipitwokay-sung
7 Citocya-sung
8 Karuci-sung
9 Kayangca-sung
10 Cirongto-sung
11 Makanpa-sung
12 Mramuweya-sung
13 Muyingcya-sung
14 Muwaro-sung
15 Unkoci-sung
16 Rutana-sung
17 Ruyici-sung

Cingci(經濟)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Kafe daka ocya nii ka rmabang ba pptahan wayhwe daha, ani si qmita karac knkawas ciida ka ye egu nngalan daha ma ye tikuh ka nngalang daha, ma, ye niqan so mrrudu alang daha de tikuh ba nngalan daha. Blebun, srqemu, brisan duri we ririh lekuh ba pnhgalang daha duri. Cceka na pnhgalang nii peni na, pnhmaan daha blebun we tg10 kana laalang bobo dheran nii.

Nongye(農業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Nongye nii ge lekuh bale kwocya cingci daha, asi si ini riyung kmalu ka pphuma dada pnhgalang, anu muyu naq pphuma daha cbeyo nana, kika ini baka pnyahan pnhmaan daha. Niqan kafe, wata, bunga qhuni, bbeluh, bunga, macu daha, blebun, brisan, trabus, bunga tumun ma mugi dnii ka pnhgalang daha; kwening, congriyo, pimayo, tmaku ma paye we, niqan tikuh pnhmaan daha, bunga qhuni, bberuh ma bunga msibus dnii ka ppuqun daha bale, meniq ka wata ma yoye we ga daha phmaan reku, hoku na Ciruru ka egu bale.

Simuye(畜牧業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Simuye nii ge cwantong-canye, ga tmabu miric urung, miric lmiqu ma miric uban.

Yiye (漁業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Ini kparu riyung ka yiye daha, ga mtgutu quri Tankan-yikohu hii kana, qcurux nngalan na knkawas 2005 we, maha bale 14200MT hari.

Kwangye(礦業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Alang Purongti nii ge ririh uka kwangcan, tikuh bale knriyan daha si, u ma king, ani betaq saya nana ge, ga daha ini dheki ticu-tiyawca ka kwangcna-cuyen daha.

Kongye(工業)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Ririh so ga hani ba prading ka kongye daha nana, wano bale kafe ma menhwa cyakong nana, ma, smmalu sino biru ma qperas, kongtenryan na kana knkawas 2007 we 9200 wantu(kw/hrs).

Cyawtong(交通)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cyawtong daha we ini bale pmaanu, uka rulu puniq alang daha, 12,322km ka qndisan kana elu na rulu, 1286km bale ka niqan kurotaru, tg2 kdkarun daha kongru we 3700km, duma de tnugiyo elu biciq, kana elu daha duri we ini daha qlhangi ma, qmuyux de syqeyaq naqah daun. Kana kklegan rulu daha we, ye ba 48000 ryang. Niqan ka rulu daha mmaha quri Tansangniya, niqan stmaun sapah skiya ka Pusongpura, niqan sapah skiya ka pndngusan ali mmaha Owco, Kangkwo-mingcu-konghokwo ma tongfe, ma, meyah dungan.

Kwoci mawyi (國際貿易)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Cuko-mawyi(出口貿易)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Quri cuko-mawyi daha, knkawas 2009 we 6800wan meyyen ka sucu-congcu na, kafe, ocya, sato, wata ma qraqil camac dnii ka cuyaw-sucuping na, cuyaw-susukwo na we Zwesu, Ingkwo, Pacisutan, Pirisu, Ruanta ma Ayci.

Cinko mawyi(進口貿易)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]

Suzu-congcu na knkawas 2009 Purongti nii we, maha ba 2.75yi meyyen, cuyaw-suzu-ping na we cise, suyo-cuping, supping dnii. Cuyaw-suzukwo we Sauti-arapo, Pirisu, Ukanta, Kenya, Congkwo, Fakwo, Tokwo, Ingtu, Tansangniya ma Tanah Tunux.

Pnyahan pnatas(參考資料)[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]