Seejiq taypey truku

seejiq taypey truku/ 台北太魯閣族人

   Tnpusu Taywan o lala bi klgan seejiq ka mniq taypey palu alang , hmrinas mataru kmxalan kbkuy hngkawas ka nniqan ta Taywan hini da. Ita Truku o yaa bi spat kbkuy hngkawas brah na siida, pnaah Truwan ka pusu rudan ta ni nkala Dgiyaq Klbiun rmiyax Tpuqu. Mrana ka hiyi do mkgarang kana Yayung paru, Yayung Mglu, Yayung Towsay ni Yayung Snlingan,Balay bi pusu alang rrudan sbiyaw truku o.mhci rmngaw ka alang bukung sbiyaw o mniq ta truku truwan msa.pnaah inu ka ita truku duri o,saw qphangan mu kari nrudan sbiyaw o, rmdug kingal edan sibiyaw kari , Mngaw o pnah qhuni mducing ka ita truku esa , Sbiyaw balay , mnniq kska dgiyaq gaing hiya ka kingal paru bi pusu qhuni . Hnyigan qhuni nii ga , Smka o mdka qhuni ,  smka o mdka btunux ,Saw kingal nanak taan . Niqan kingal jiyax , sriyu paah kska qhuni hiya ka utux kingal snaw ni kingal kuyuh , Maa seejiq ni mstrung da , ptucing laqi ni mrana paah hika hiyi ta seejiq bitaq saying .Saw nii ka pnyahan pusu rudan ta 〝msa ka nkari seejiq truku〞.
   Sbiyaw balay kari rrudan o , mnniq kska dgiyaq gaing hiya ka kingal paru bi pusu qhuni . Hnyigan qhuni nii ga ,Smka o mdka qhuni , smka o mdka btunux , Saw kingal nanak taan . Niqan kingal jiyax , sriyu paah kska qhuni hiya ka utux kingal snaw ni kingal kuyuh ,Maa seejiq ni mstrung da , ptucing laqi ni mrana paah hika hiyi ta seejiq bitaq saying . Saw ni ka pnyahhan pusu rudan ta 〝msa ka nkari seejiq truku〞. Yasa pusu pnyahan rudan seejiq ka qhuni nii ni hncian dha tmngahan ,Lhngaw utux rudan nii o ini tduwa cyuan , 〝Gaya〞seejiq o spruun ta bi kana ka utux rdrudan ta ,Ini tduwa rngagan naqih kari ni ana manu smeeliq rmngaw , Asi ka mgmlux lmnglung , smparu , cseisug ni sbliqan qmita ,Musa maduk hiya ka seejiq uri o ida saw nii uri . 〝Pusu qhuni〞nii o pusu pnyahan rudan ta , kika nkari paah rdrudan ta sbiyaw .

Sexual bablay o dha ka hidaw mniq karat han , Kiya ni mssriyux sriyu ni prdax dxgal ka hidaw nii , Wada rmiyax bukuy ka kingal o sriyu ka kingal duri ,Mdngu mhuqil kana ka uqun ni pnegalang pnhuma seejiq , Kiya do ungat uqun dha ka seejiq ni mrana mhuqil ,Kiya do dha hiyi risaw ga , empprngaw ：〝Saay ta smbu ka hidaw〞mkksa , Gbulun dha towkan ka masu ni mami uqun dha mkleelug ,Kndadax paah sapah muda elug siida o , Sqada dha siyaw elug ka buut mami qnqan dha , Thiyaq balay ka endaan dha ni yasaw wada piya hngkawas do qlngan dha dhuq ka pusu nkalaan hidaw .Kiya do , Mnrajing sriyu ka kingal duri hidaw siida , wada dha asi psai ka buji dha , Kiya do asi dha slgi smbu kska na ,Ni lala balay ka dara sriyu paah hidaw ni , Kingal risaw o wada asi bungi dara paah baraw ni trbuq gsilung mhuqil,Siida , snub dha ka kingal hidaw nii o ungat rdax niya dni Smnbu hidaw mkrangi ka kingal risaw nii o tqqaras embrinah sapah , Kiya ni mkleelug miyah siida ka hiya nii o daan na qmita jima nii maa paru bi ka dhuq alang na nanak ka risaw nii o , Wada mhrhur mtucing ka gupun na ni , Ni bhgay kana ka sneunux knrudan na da .Bnah siida o , tqqaras bi jiyax ka alang da .

   Niqan maxal ka pusu bi alang sapah rdrudan,palas ,Nawi,Patowran,Noemaw,Patahu,Awi,Umaw,

Hapaw,Powkeru,Sapan ka maxal ruwan kingal Alang.

   Seejiq truku ka yaku , seejiq nami tmpusuTeywan hini ka ita Truku, alang nami  o tgaaw hari Truku kana ka .gaga nami mniq nklaan hidaw ni kska dgiyaq Teywan ka yami Truku . Alang psiyuling o niqan                                                

Qnragan, Qawgan, Pratan, Branaw,Tmunan, Miyawan, Dowmung, Ibuh, Pajiq,Kdusan, Bsuring mngari alang.Maribasi alang o niqan Ciyakan,Miharasi,Maraybasi, Tagahan,Mahowan ,Ihunan ka alang maribasi,Mikasa alang o niqan Dup pu san alang ………

   Sbiyaw alang truku o,niqan ka kingal saw euda kari sblaiq bi kndusan,niqan bajiq ni samat ga dgiyaq,kika pusu stman uqun seejiq knudus dha.Niqan kingal paru seejiq Mawey hangan na,muda mksa bhgay ptasir ska alang mdka rhngaw ka edaan na kmkah txgal ka seejiq paru,niqan garang iyax uri.Mksa o mdka saw lmglug txgal,ptunux qhuni dkpaw siida o,Kingal snaw ni dha kuyuh sriyu da,seejiq paru o kmraq kingal kuyuh.Saw kiya,mngugu bi miyah duri ka rdrudan,Kika mniq blin rhngaw ska hiya, Jiyan do mdatat musa tmsamat ka snaw,mdamu mangan pnegalang pajit ka kuyuh.Dhuq biyan do musa blin msangay duri,Niqan kingal jiyax,nii miyax duri ka seejiq paru, Tdiin musa kduriq ska blin kana, Knkmraq kuyuh ka seejiq paru,Kiya ni kthur ka kulaw baga na,ini dduwa psaan ska blin,Mdka bruwa ka ssaan na mrngaq,Shari sriyu ka hmu,mdka saw qmuyuh da,Sbihur ka hngaq na,mnda dgiyaq yama,Ini kmalu ka rnaaw siida,Kmlaq lala bi samat ka seejiq paru,mtngi do kika wada da.Miyah jiyax ka seejiq paru o,ini bi kmalu ka alang, mlana hkhaw ka ppajiq ni ssamat da,Kiya ni,pprngaw ka seejiq alang,Sejiq paru nii o huya msa sliqun,lmnglung saw euda,Kika mniq baraw dgiyaq, pusa paru mcirux emanah ptunux, nasi miyah kmraq samat siida o,Dwaqun na ka samat ka alang seejiq o,prutun na ska dgiyaq ka ptasir,Seejiq paru o knsraban bi,asi na psay qowwaq ka klapan na mcirux ptasir, Pixan paru mcirux ptasir ka dha qaqay na, Seejiq paru o kega ka hiyi ni baga ni qaqay,asi starin ska sidun sknarux na,Pnah siida,mgugu miyah prudu alang da. Prajin ka alang seejiq,mksa pnaah blin smalu bii sapah.Alang o mdka saw sapah, Pajiq ni samat ni seejiqun o,Alang ni rnaaw o,pnah siida mbslaiq bi uri da.

Snaw ka pusu sapah kndsan seejiq Truku, snaw o mkbbuyu ngangut, kuyuh o mmkay ruwan sapah. Snaw o pkruway tmsamat, phiyug sapah ni mqpah qpahun mshjil. Kuyuh o pkruway tminun, mhapuy, gmsinaw ni kmlawa laqi.Laqi snaw o tghuy tama smluhay mshjil qpahun, saw ka tmabun qmpahan, phiyug sapah, maduk, tminun, ndaan rudan pngalan kari, endaan kbuhug sbiyaw ni mdkrang, tai saw murug endaan rudan ni mha maa kbuhug alang ka laqi snaw nii uri. Laqi kuyuh o tghuy bubu smluhay tminun, dmaus, smais ni tmabug tmbgan, tai saw mha maa kingal suyang bi kuyuh kmlawa ruwan sapah ka laqi kuyuh nii uri. Pusu ruwan sapah ka tama, pririh musa teumal pprngagan kska alang, smapuh, psbalay pnstrngan kari quri dxgal, mseupu qmeepah ni qmlahang naqih nuda alang. Smparu bi gaya rudan ka seejiq Truku, kmsrudan, kmsqbsuran, thiyi kari tama ni bubu, murug gaya rudan. Duri ni gmealu meuwit seejiq ka sapah Truku, niqan ka tmquli laqi pngqrqilan aji uri o laqi ungat tama ni bubu ka sapah Truku, pqpahun na ruwan sapah ka dhiya, kika (quli) ksun, mdakil do truway mmkay ruwan sapah da. Kari saw pusu balay nniqan Truku sayang hngkawas o Nsgan Bsuring Nyusan Skangki ni Nsgan Maribasi. Nsgan Bsuring nii o gaga mniq tgdaya bi alang Nyusan Skangki, Nsgan Maribasi o gaga mniq tgska hari Nyusan Skangki. Dha Nsgan alang nii ka tghbaraw bi Truku mniq.Niqan ka gaga mniq Nsgan Alang Paru, alang nii o gaga mniq tgdaya bi alang Skangki, niqan ka gaga mniq Nsgan Miyamay, alang nii o gaga mniq tgska bi alang Skangki, dhiya o mseupu seejiq klmukan ni Sbnawan mniq. Niqan ka gaga mniq Nsgan Banita uri, alang nii o gaga mniq tgtruma bi alang Skangki, Nsgan alang nii o niqan seejiq Swtanuri. Manu saw kiya do mkla hari rmngaw kari Swtan ka Truku, Swtan uri o mkla hari rmngaw kari Truku uri.Nsgan Bsuring o niqan alang Knlibu, Tkijig, Bsngan, Bsuring, Qowgan ni Pratan, Kdusan Skura, Dowmung, Tmunan ni Branaw. Nsgan Maribasi o Cyakang, Miharasi, Rubas, Tngahan ni Ihunang. Nsgan Banita o Rupusang, Swasal ni Tawsay, Tawsay ni Rupusang o mgimax seejiq Teuda.

    Paru alang Taypey seejiq spgan truku o niqan maspat kmxalan kbkuy seejiq.